Sağlık Mensuplarının serbest meslek icrası yönetmeliği kaosa dönüştü
Sağlık Bakanlığı 29 Mart 2025 tarihinde önemli bir yönetmelik yayımladı. Bu düzenleme, uzun süredir ihtiyaç duyulan bir alanda çerçeve oluşturmayı ve psikoloji, dil ve konuşma terapisi, diyetisyenlik, ergoterapi gibi mesleklerde çalışan uzmanların kendi ofislerini açarak istihdam oluşturmasını hedefliyordu.
Daha önce belediyeler gibi kurumların keyfi ve düzensiz ruhsatlandırma süreçleri, Bakanlık uhdesinde daha güvenli ve denetlenebilir bir yapıya kavuşacaktı. Bakanlığın niyeti başından beri yapıcı olmasına rağmen sektördeki iç çatışmalar nedeniyle süreç bir kaosa evirilmiş durumda.
Sektör Cadı Kazanı gibi
Sektördeki kısır tartışmalar, süreci adeta bir cadı kazanına dönüştürdü. Özellikle İstanbul ve Ankara gibi büyük şehirlerde yönetmeliğin uygulanmasının zorlayıcı olduğu görülünce Sağlık Bakanlığı, sektör temsilcileriyle görüşerek düzenlemelerde bazı revizyonlara gitti. Buna karşın büyük şehirlerde yapısal sorunlar ve astronomik kira bedelleri, binlerce ofisin taşınma zorunluluğu nedeniyle yeni problemler yarattı. Binaların bağımsız bölüm niteliği taşıma şartı, hayatın gerçekleriyle çelişen maliyetler doğurdu. Bu durum hizmet bedellerinin artmasına ve vatandaşın erişiminin zorlaşmasına neden oldu.
Bakanlık bu sorunları azaltmak için düzenlemeye giderek deprem raporu ve bağımsız bölüm zorunluluğunu kaldırdı. Bu yaklaşım, çözüm odaklı bir iradenin göstergesi olsa da fiziki imkânsızlıklar hâlâ önemli sorunları tetikliyor.
Sürecin bir diğer tartışma alanı ise, psikologların yalnızca lisans mezunu olmalarının yetersiz görülerek Klinik Psikoloji yüksek lisansı yapma zorunluluğunun getirilmesi oldu. Devlet üniversitelerindeki sınırlı kontenjanlar nedeniyle on binlerce psikolog, vakıf üniversitelerine yöneldi. Bu durum, özel üniversitelerin yüksek maliyetler talep etmesine başka bir deyişle süreci istismar etmelerine neden oldu.
Ayrıca etik ve mesleki standartlara uygun bir ofis kurmanın maliyeti en az bir milyon liranın üzerindeyken, yeni yönetmelik kapsamında rezidans veya benzer konumlarda hizmet verme zorunluluğu bu maliyeti iki hatta üç katına çıkarabiliyor.
Bu sebeple birçok Psikolog, Dil Konuşma Terapisti paylaşımlı ofis yoluyla mesleğini icra etmeye çalışmaktadır. Bunun da önü kesilerek nitelikli kişilerin değil; yalnızca ekonomik imkânı olanların mesleklerini yapabilecekleri bir gedik açılmıştır.
Yönetmeliğin en olumsuz taraflarından biri ise meslek grupları arasındaki ayrımcılığın derinleşmesi oldu. Psikologlar psikolojik danışmanları, klinik psikologlar psikologları; hatta bazı psikiyatristler klinik psikologları kendi yetki alanlarına tehdit olarak görmeye başladı. Ergoterapistler ve dil ve konuşma terapistlerinin mesleki statüleri dahi zaman zaman yok sayılıyor. Süreç, yapıcı iletişim yerine kötü niyetli rekabet ve çatışmayı körükledi. Bu süreçte meslektaşlar birbirlerini CİMER’e şikâyet ederek hukuku bir rekabet aracı hâline getirdi. Bu durum hem kurumsal iş yükü oluşturuyor hem de güven zedeliyor.
Süreç dehşet verici bir noktaya evirildi.
Bakanlık meseleyi nasıl halletmeli?
31 Aralık 2025, yönetmeliğe uyum için son tarih olarak belirlenmiş durumda. Ancak uyum süreci, planlanan seviyenin oldukça gerisindedir.
Bu süreçte yetkililerin önünde iki seçenek bulunuyor.
İlki kaosu tetikleyecek yol olarak karşımıza çıkıyor. Yani, Bakanlık personeli tüm işini ve gücünü bir kenara koyup sektörde faaliyet gösteren meslek erbaplarının fiziki çalışma alanlarının belki de %90’nını mühürleyecek ve büyük cezalar kesecek. Bu meslek grupları hem işlerini kaybedecek hem de belki de yıllarca bu cezanın getirdiği borcu ödemek zorunda kalacak.
Oysa bu yasa çıkarken temel amaçlarından birisi istihdamı artırmak ve bu alandaki insanlara çalışma alanı yaratmaktı.
Birinci yol büyük yapısal sorunlar doğuruyor.
Bu noktada bir yol daha var.
Her şeyden evvel 2025 Aile Yılı ilan edildi. Toplumumuzun ciddi bir nüfus artış sorunu var, bunun en temel nedeni aile kurumunun zedelenmiş olması. TÜİK verilerine göre yüz binin üzerinde çift boşanmış durumda. Yine yüz binlerce çocuk bu süreçte Psikolojik desteğe muhtaç durumda.
Sokaklarımız Yeni Nesil çetelerin mantar gibi yaydığı uyuşturucu belası ile karşı karşıya. Bunun yanı sıra kumar belası her gün yeni bir toplumsal kriz yaratıyor.
Bireysel kaygı ve diğer süreçler artık toplumsal krize dönüşmüş durumda.
Toplumumuz Psikolojik destek süreçlerini yeni yeni anlayan özümseyen bir millet. Sağlık Bakanlığı bu denli önemli yapısal sorunlar karşısında devletin sert yüzüyle değil; imkân yaratan ve teşvik eden konumda olan taraf olmalıdır.
2025’in “Aile Yılı” ilan edildiği düşünülürse, aile bütünlüğü, bağımlılık, ruh sağlığı gibi alanlarda hizmet veren bu mesleklerin güçlendirilmesi hayati öneme sahiptir.
Toplumsal sorunlar psikolojik destek ihtiyacını artırırken, ruhsatlandırma süreçlerinin ulaşılabilir kılınması gerekmektedir.
Bakanlık, ilgili bakanlıklarla iş birliği yaparak ofis açılışını destekleyen teşvikler sunabilir. YÖK ile koordinasyon sağlanarak eğitimdeki fırsat eşitsizliği ve suiistimaller önlenmelidir.
Aslında Sağlık Bakanlığı ilk günden beri konuyla ilgili muhataplarını dinliyor; ama işin muhatapları kendi aralarındaki problemleri sebebiyle sağlıklı çözümler sunmaktan çok uzaklar.
Velhasıl 31 Aralık 2025 son tarih olarak belirlenen yönetmelik baştan ele alınmalıdır. Arızalar düzeltilmeli ve meslek erbapların uyum süreci teşvik edici bir hale getirilmelidir. Bu mesele sadece belli alanlarda faaliyet gösteren kişiler için değil; Cumhurbaşkanımızın artık Milli Güvenlik meselesine dönüştü dediği Aile, bağımlılıklar gibi birçok hususu yakından ilgilendiriyor.
Devlet büyüklerimiz bu anlamda üzerlerine düşeni yapacak ve uyum sürecini ayağı yere basan bir zemine indireceğine hiç şüphe yoktur. Bu da sektörü rahatlatacak daha kurumsal bir temelle büyümesini sağlayacak. Bu süreç tarih koyarak bugünden yarına olacak yaklaşımı ile değil; kısa, orta ve uzun vadeli hedefler koyup uygulanabilir halde getirilmesiyle mümkün olacaktır.