Uçak izlerinin gerçek hikâyesi: Chemtrails değil Kontrayllar!

Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu
İTÜ İklim Bilimi ve Meteoroloji Müh. Bölümü Öğretim Üyesi

Bir sabah dışarı çıkıp gökyüzüne baktığınızda, arkasında uzun beyaz izler bırakan uçaklar gördünüz mü? "İşte yine bizi zehirliyorlar!" diye düşünenlerden misiniz, yoksa bunun bilimsel açıklamasını merak edenlerden mi?

Chemtrails Komplo Teorisi Nedir?

"Chemtrails" teorisi, uçakların arkasında kalan beyaz izlerin gizli amaçlarla püskürtülen zararlı kimyasallar olduğunu öne sürer. Ancak bilimsel gerçekler bu iddiayı desteklemez.

Gerçek Olan: Kontrayllar (Yoğuşma İzleri)

Bu izlerin gerçek adı "kontrayllar", yani yoğuşma izleridir. Uçakların motorlarından çıkan sıcak egzoz gazları, yaklaşık 8 kilometre ve üzerindeki soğuk hava ile karşılaştığında, içindeki su buharı hızla yoğuşarak minik buz kristallerine dönüşür. Gördüğünüz beyaz izler, aslında bu donmuş su damlacıklarıdır.

Meteorolojik Olarak Kontrayllar Neyi Gösterir?

Meteorologlar, kontraylları hava tahmini için önemli ipuçları olarak kullanırlar:

• Eğer atmosfer kuruysa kontrayllar hızla kaybolur.
• Eğer bağıl nem yüksekse, bu izler saatlerce gökyüzünde kalabilir, genişleyerek bulutları andıran şekillere dönüşebilir ve hatta ertesi gün yağış habercisi

Neden Gökyüzünde Kareli İzler Oluşur?

Kareli veya çapraz şekiller, uçakların yoğun olarak kullandığı belirli rotaların kesişmesinden kaynaklanır. Özellikle büyük şehirlerin ve yoğun havaalanlarının çevresinde bu görüntüler sık görülür ve tamamen normaldir.

"Ama Toprakta Kimyasallar Bulduk!" İddialarına Yanıt:

Chemtrails teorisini savunanlar bazen yağmur suyu ve toprakta bulunan alüminyum gibi elementleri "kanıt" gösterirler. Ancak yapılan bilimsel araştırmalar, bu maddelerin zaten toprakta doğal olarak bulunduğunu, hava ile taşınıp yere indiğini ve uçak kaynaklı olmadığını doğrulamıştır.

Komplo Teorileri Neden Yayılmaya Devam Eder?

Chemtrails teorisi, insanların düşük meteorolojik okur yazarlığından, hükümetlere ve büyük kurumlara yönelik güvensizliğinden beslenir. Sosyal medyada yayılan yanlış bilgiler ve dramatik görüntüler, gerçek bilginin önüne geçerek korku yaratır. Halbuki aynı uçaklar, aynı atmosfer koşullarında on yıllardır uçuyor ve iz bırakıyorlar.

Kontraylların İklim Değişikliğine Etkisi:

Kontraylların, iklim değişikliği üzerinde dikkate değer bir etkisi vardır. Bu izler, özellikle gece boyunca atmosfere yayılarak dünyanın ışınım kaybını azaltır ve sera etkisine benzer şekilde, yüzey sıcaklıklarını hafifçe yükseltebilir. Yapılan çalışmalar, yoğun hava trafiği olan bölgelerde kontraylların bulut örtüsünü artırarak bölgesel sıcaklık değerlerini etkileyebileceğini göstermektedir.

Başka Bir Tehlike Savaş Zamanında!

Kontraylların gerçek risklerinden biri, savaş dönemlerinde ortaya çıkar. Çünkü bu izler uçakların yerini kilometrelerce öteden belli edebilir. Bu yüzden askeri pilotlar düşman sahasında uçarken iz bırakmamak için özel irtifalarda uçarlar.

Birkaç Somut Gerçek:

• Uçakların zararlı kimyasalları püskürtmesi fiziksel olarak mantıksızdır; uçakların tonlarca kimyasal taşıması gerekeceğinden, bu uçakların havalanması teknik olarak zordur.
• Pilotlar ve mürettebat, aileleri de aynı havayı soluduğundan, zehirli madde püskürtmek mantıksız ve imkânsızdır.
• "Chemtrails" terimi 1990’larda popülerleşmiş olsa da, kontrayllar yoğun olarak 1920'lerde gözlemlenmiştir.

Bilimsel Öneriler ve Somut Adımlar:

• Sosyal medyada dolaşan sansasyonel bilgilere inanmak yerine, bilimsel kaynakları takip edin.
• Şüpheli bulduğunuz durumlarda güvenilir meteoroloji kurumlarının web sitelerini kontrol edin (örneğin MGM, NASA ve WMO gibi).
• "Havadan Sudan Doğru Bilinen Yanlışlar" gibi bilimsel temelli kaynakları okuyarak meteorolojik okuryazarlığınızı artırın ve çevrenize doğru bilgileri aktarın.

Sonuç olarak, gökyüzündeki beyaz çizgiler bir komplo teorisi değil, atmosfer biliminin güzel ve basit bir sonucudur. Bilime güvenelim ve gökyüzünü korkuyla değil, merakla izleyelim.