Duman altında kalan yürekler: Ormancı ve gönüllülere hüzünlü bir veda

Eskişehir’in koyu dumanı hâlâ semayı kaplarken, alevlerin arasına dalıp bir daha dönemeyen ormancılarımıza ve gönüllülerimize en derin baş sağlığı dileklerimizi iletiyoruz. Onlar, hayatlarında belki de en yakıcı sınavlarından birine; alevin, tozun ve dumanın içinden geçerek “iletişim kurmanın”, “doğayı okumanın” ne kadar hayati olduğunu hepimize hatırlattılar.

Kriz Değil, Risk Yönetimi: Hazırlık Kültürünün Önemi

Yangın ucundan dönerken söylendiği gibi, esas mesele “kriz anında kahramanlık” değil; “afet öncesi hazırlık” yapabilmektir. Evde yangın söndürücü bulundurmak, köyde su tahliye kanallarını temizletmek, arazide yapılan tel örgü kontrolleri… Tüm bu küçük tedbirler, büyük felaketlerin önünü kesebilecek risk yönetimi adımlarıdır. Ne zaman son kez bakıp emin olduk? Gece vardiyasındaki ekiplerin molada paylaştığı basit bir kontrol listesi bile, yürekleri yerinden oynatacak bir felaketi önleyebilirdi. Hazırlık kültürü, her tehlikeyi masada değil sahada düşünmekle başlar.

Durum Farkındalığı: Araba Kullanmak Gibi Dikkat

Ateşle savaşan ekiplerin gözünde, her an yeni bir tehlikenin habercisi var: rüzgârın esintisi, yaprağın hışırtısı, çalıların gölgesindeki küçük bir kıvılcım… Bu yüzden durum farkındalığı, tıpkı trafikte araba kullanmak gibi keskin ve sürekli olmalı. Bir sürücünün aynalarını kontrol etmesi, kavşağa yaklaşırken hızını ayarlaması gibi; yangın sahasında da rüzgârın yönünü izlemek, haritaları güncellemek, ekiplerin enerjisini ve ekipman durumunu anbean takip etmek hayat kurtarıcı olabilir. Bu farkındalık kaybolduğunda, kahramanlarımız bile alevin ani dönüşüne hazırlıksız yakalanır.

Olay Yeri Yönetimi ve ICS: Orkestra Misali Koordinasyon

Yangın alanı, bir orkestra salonuna benzer: Her biri farklı görevler üstlenen ekipler—ormancılar, itfaiyeciler, sağlık görevlileri, jandarmalar ve gönüllüler—uyumlu bir şef eşliğinde çalışmalı. Bu “şeflik” görevini uluslararası düzeyde standartlaştıran yapı ise Incident Command System (ICS)’dir. ICS:

• Modüler ve ölçeklenebilir bir komuta zinciri sunar,
• Rolleri, görevleri ve iletişim kanallarını netleştirir,
• Bütün kurumların ortak bir “dil” ile hareket etmesini sağlar.

Sıcak, Ilık ve Soğuk Bölgeler

ICS’in temel araçlarından biri, olay yerini üç güvenlik kuşağına ayırmaktır:

1. Sıcak Bölge: Alevlerin en yoğun olduğu, sadece tam koruyucu donanımlı ekiplerin girebildiği alan.
2. Ilık Bölge: Malzeme ikmali ve yaralı tahliyesi yapan destek ekiplerinin, izleme personelinin yer aldığı geçiş alanı.
3. Soğuk Bölge: Komuta merkezi, lojistik ve dinlenme alanı; halka ve basına ayrılmış en dıştaki güvenli kuşak.

Bu ayrım, tıpkı farklı renkli baretler ve emniyet şeritleriyle çizilmiş sınırlar gibi, kimin nerede ne yapacağını netleştirir. ICS’in getirdiği disiplinle, “sıcak noktada eli belinde kimse dikilemez,” destek birimleri zamanında ikmal yapar ve strateji hızlıca güncellenir. Orkestra misali, herkes kendi notasında çalar ve ortaya uyumlu bir müdahale çıkar.

Meteorolojik Destek: Havadan Gelen Umut

Orman yangınlarında rüzgâr, sıcaklık ve nem, doğrudan söndürme stratejisini belirler. Ancak hâlâ birçok yangın komutasında meteoroloji mühendislerinin imzası yok. Oysa;

• Gerçek zamanlı hava verisi, rüzgârın yön ve hız değişimini rapor eder,
• Mobil meteoroloji istasyonları, lidar ve radar, sahada rüzgar, nem ve sıcaklık takibi yapar,
• Yangın davranış modelleri, alevlerin bir sonraki hamlesini öngörür.

Yurt dışında bu veriler, ICS komuta merkeziyle entegre çalışır: Rüzgâr aniden kuzeyden estiğinde helikopter konumları güncellenir, nem hızla düştüğünde ek takviye hatları kurulur. Ülkemizde de aynı sistem kurulmalı; dumanın yönünü değil, gelecekte nerelerde alev sıçrayacağını dinleyebilecek ekiplerimiz olsun.

 Somut Önerilerle Umuda Davet

1. Ulusal Tek Komuta Zinciri (ICS Temelli): Tüm kurumları (AFAD, ormancılık, itfaiye, jandarma, sağlık, gönüllüler) ortak ICS yapısına dâhil edilsin.
2. Ortak Tatbikat ve Eğitimler: Yılda en az iki kez, ICS prosedürleriyle büyük çaplı saha tatbikatları düzenlensin.
3. Kesintisiz Haberleşme & Canlı Harita: Uydu destekli telsiz ağı ve güncel CBS, ICS komuta merkezine anlık veri akışı sağlasın.
4. Mahalle ve Köy Gönüllü Hazırlığı: Yerel “yangın nöbetçi grupları” kurulsun; ICS’taki rollerle halk organize edilip eğitilsin, tatbikatlar yapılsın.

Duman denizinde kaybolmayalım; acımızı, yitirdiklerimizin bizde uyandırdığı sarsıntıyı bir rehber bilip, bilimsel “afete hazırlık” düsturunu gönüllerimize kazıyalım. Alevlerin gölgesinde yalnız kalmamak, geleceğimizi birlikte inşa etmekle mümkün.