Orman Yangını Mücadelesine Dair Eleştiriler ve Gerçekler
Türkiye'nin orman yangınlarıyla mücadelesine yönelik bazı yaygın eleştiriler ve bu eleştirilerin dayandığı gerçekler aşağıda sunulmuştur. Unutmayın, doğru bilgi yangınla mücadelede en önemli unsurdur.
Havacılık Kapasitesi: "Yetersiz Uçak ve Helikopter Var" İddiası
Eleştiri: "Türkiye'de yeterli yangın söndürme uçağı ve helikopteri yok, olanlar hangarlarda bekletiliyor."
Gerçek: Türkiye, 2025 itibarıyla 27 uçak, 105 helikopter ve 14 İHA ile aktif olarak yangın söndürme operasyonları yürütüyor. Bu kapasite, Türkiye'yi yangın müdahalesinde Avrupa'da üst sıralara taşıyor. THK uçaklarının kullanılmaması ise eski teknoloji ve teknik uyumsuzluklar gibi somut nedenlere dayanıyor, "hangarda bekleme" keyfine değil. Aynı anda aynı yerde tüm ucak ya da helikopterleri ucuramazsınız. Alo!
Hava Müdahalesi: "Tek Başına Yeterlidir" Yanılgısı
Eleştiri: "Yangınları söndürmede hava müdahalesi tek başına yeterlidir."
Gerçek: Hava müdahalesi, kara ekiplerini destekleyici bir role sahiptir. Yangının esas söndürme ve kontrolü, sahadaki ekipler tarafından gerçekleştirilir. Hava araçları yangının yayılmasını yavaşlatır ve kara ekiplerinin çalışmasını kolaylaştırır; ancak yangını asıl söndüren, yerdeki kahramanlarımızdır. Yani ormanı yangınını havadan atılan su değil; ormanıcının akan teri söndürür.
Araç-Gereç Yeterliliği: "Her Aşamada Söndürülebilir" Yanılgısı
Eleştiri: "Yeterli araç-gereç varsa yangın her aşamada söndürülebilir."
Gerçek: Yangının ilk 15 dakikası müdahalede kritik öneme sahiptir. Çok sayıdaki kontrolden çıkmış yangınları söndürmek, sadece araç-gereç miktarıyla değil; meteorolojik koşullar, topografya ve yanıcı madde yoğunluğu gibi faktörlerle de ilişkilidir. Doğa kanunları, en gelişmiş teknolojiye bile meydan okuyabilir. Risk tolere edilebilir seviyeyi aşarsa kriz yönetimi artık başarılı olamaz. Alo!
Gönüllü Müdahalesi: "Halkın Müdahalesi Engelleniyor" İddiası
Eleştiri: "Halkın yangınlara müdahale etmesi engelleniyor."
Gerçek: Orman yangınlarına sadece eğitim almış sertifikalı gönüllüler müdahale edebilir. Eğitimsiz kişilerin müdahalesi, hem kendi hayatlarını tehlikeye atar hem de etkin müdahaleyi zorlaştırır. Türkiye'de 122 bin sertifikalı gönüllü aktif olarak görev yapmaktadır.
Yangın Çıkış Nedenleri: "Çoğunlukla Doğal Sebeplerle Çıkıyor" Yanılgısı
Eleştiri: "Yangınlar küresel iklim değişikliğinden çıkmaktadır."
Gerçek: Türkiye'deki orman yangınlarının %90'ı insan kaynaklıdır. Sigara izmariti (%40,8), elektrik kaçağı (%21,2) ve kasıt (%7,8) başlıca nedenler arasındadır. Yıldırım gibi doğal nedenler sadece %10-11 civarındadır. Asıl problem doğada ve iklimde değil, insan faktöründedir.
Yanan Alanların Ağaçlandırılması: "Hemen Ağaçlandırılmalıdır" Yanılgısı
Eleştiri: "Yanan ormanlar hemen ağaçlandırılmalıdır."
Gerçek: Yanan alanlar, zorunlu olmadıkça doğal olarak kendini yenileyebilir. Kızılçam kozalakları ve maki bitkileri gibi türler, yangın sonrası küllerden veya sürgün vererek yeniden büyüyebilir. Doğal yenilenme süreci, biyoçeşitliliği koruyarak 20-30 yılda eski haline dönebilir.
Yanan Ormanların Statüsü: "Orman Vasıfını Kaybeder" Yanılgısı
Eleştiri: "Yanan ormanlar orman vasfını kaybeder."
Gerçek: Anayasa'nın 169. maddesi, yanan alanların orman statüsünü koruduğunu açıkça belirtir. Bu alanlarda başka amaçlarla kullanım yasaktır. Yanan ormanların yerinde yeni orman yetiştirilir, otel veya başka bir yapı inşa edilemez.
Sosyal Medya Dezenformasyonu: "Doğru ve Güvenilirdir" Yanılgısı
Eleştiri: "Sosyal medyada dolaşan bilgiler doğru ve güvenilirdir."
Gerçek: Yangınlar sırasında sosyal medyada birçok bilgi yoksunu cahil görüşü, yalan bilgi ve dezenformasyon yayılmaktadır. Hatalı ilişkilendirme ve çarpıtma en sık görülen türlerdir. Bu nedenle, resmi açıklamaların takip edilmesi büyük önem taşımaktadır. Yangın sırasında en tehlikeli şey, yanlış bilgi olabilir.
Unutmayın, doğru bilgiye ulaşmak için Tarım ve Orman Bakanlığı ile Orman Genel Müdürlüğü'nün resmi açıklamalarını takip etmek en doğrusudur. Ayrıca esasn olan risk yönetimidir. Riski yönetmeden kriz yönetilemez. Sadece kriz yönetimi olmaz. Olursa ounun adı sadece “keriz yönetimi” olur… Bir alo! da buna…