La Niña: Gerçekler, Belirsizlikler ve Türkiye’ye Etkileri
Her yıl yaz sonuna doğru benzer manşetlerle karşılaşıyoruz:“La Niña kapıda!”, “Kış çok sert olacak!”, “Kuraklık bitiyor!” Peki gerçekten öyle mi? Türkiye’de hava bu kadar basit mi değişiyor? Yoksa yine abartılı başlıklarla mı karşı karşıyayız?
Atmosfer, tek bir nedene indirgenemeyecek kadar kaotik ve çok etmenli bir sistemdir. Pasifik Okyanusu’nda gelişen La Niña veya El Niño (ENSO) tropik bölgelerde net ve güçlü sonuçlar doğurur: Güney Amerika’da seller, Avustralya’da kuraklık, Asya’da muson kaymaları…
Ama Türkiye gibi orta enlemlerde bu etkiler:
- Dolaylıdır, çünkü önce atmosferik dalga hareketlerini (Rossby dalgaları) değiştirir,
- NAO (Kuzey Atlantik Salınımı) ve jet akımlarını etkileyerek bize kadar ulaşır,
- Ve sonuçları genel anlamda belirsizdir. Aynı La Niña farklı yıllarda farklı sonuçlar doğurabilir.
Bu durumu aşağıdaki La Nina’nın küresel iklime etkisi haritasından Aralık-Şubat (December to February) ve Haziran-Ağustos (June to August) ayları için net bir şekilde görebilirsiniz:
Soru 1: La Niña başladı mı?
Cevap: Henüz başlamadı.
2025 yazında Pasifik’te ENSO-nötr koşullar hâkimdi. NINO3.4 bölgesindeki deniz yüzeyi sıcaklıkları –0,5 °C sınırının altında değildi (yaklaşık –0,3 °C).
- NOAA, ECMWF ve IRI verilerine göre La Niña’nı Eylül–Kasım 2025’te zayıf düzeyde ortaya çıkma ihtimali %40–45.
- Beklense bile etkisi zayıf–orta şiddeti aşmayacak.
Bilgi Kutusu: La Niña Nedir?
- Tropik Pasifik’te deniz yüzeyi sıcaklıklarının normalden 0,5°C veya daha fazla soğumasıdır.
- Tropiklerde etkisi güçlü ve nettir.
- Türkiye gibi orta enlemlerde ise etkiler belirsizdir; kesin, tekrarlayan bir kural yoktur.
Soru 2: La Niña Türkiye’de hava durumunu nasıl etkiler?
Cevap: Dolaylı, değişken ve belirsiz.
- Tropiklerde etkiler: Güney Amerika’da sel, Avustralya’da kuraklık, Asya’da muson kaymaları.
- Türkiye’de etkiler: ENSO, önce Rossby dalgalarını değiştirir, sonra jet akımlarını ve NAO’yu etkiler. Ancak bu zincirin sonunda Türkiye’ye yansıyan sonuçlar kesin değil, ihtimallere dayalıdır.
Genel eğilimler:
- La Niña: Doğu ve İç Anadolu’da kuraklık ihtimali artabilir, Batı bölgelerde yağış dalgalı olabilir.
- El Niño: Batı Anadolu ve Ege’de yağış artışı, Doğu’da kuraklık eğilimi görülebilir.
- Soğuk dalgalar: La Niña dönemlerinde NAO ve Sibirya yüksek basıncı ile birleşirse Türkiye’de sert kışlar görülebilir (örneğin 2009 kışı).
Ama bunlar sadece olasılıktır. Aynı La Niña, farklı yıllarda farklı sonuçlar üretmiştir.
Geçmiş ENSO Yılları ve Türkiye’deki Etkiler
| Yıl / Dönem | ENSO Olayı | Türkiye’de Gözlenen Etki | Açıklama |
| 1997–98 | Şiddetli El Niño | Batı Anadolu’da yağış artışı, Doğu’da kuraklık | Etkiler bölgesel farklılık gösterdi. |
| 2009 | Zayıf La Niña | Sert soğuk hava dalgaları | NAO’nun negatif fazıyla birleşti. |
| 2010–11 | Orta Güçlü La Niña | İç Anadolu’da kuraklık, Batı’da yağışlı dönem | Tek tip etki olmadı, bölgesel farklar öne çıktı. |
| 2020–23 | Uzun Süreli La Niña | Doğu ve Güneydoğu’da şiddetli kuraklık | Tarımsal üretim zarar gördü, Batı’da etkiler sınırlı kaldı. |
| 2025-26 | Zayıf La Niña | Allah bilir! | Aç gözünü seyret tekrarı yok bunun! |
Bilgi Kutusu: Orta Enlemlerde Belirsizlik
Türkiye’nin hava durumu ENSO dışında:
- NAO (pozitif/negatif faz),
- jet akımları,
- Sibirya yüksek basıncı,
- Akdeniz siklonları
gibi birden çok faktörlere de bağlıdır. Bu nedenle ENSO etkisi her yıl farklıdır, tekrarlayan bir kural yoktur. Aynı ENSO olayı farklı yıllarda farklı sonuçlar doğurabilir. Türkiye’deki hava koşulları, ENSO + NAO + jet akımları + diğer atmosferik sistemlerin birleşimi ile şekillenir.
Soru 3: Kuraklık ne zaman bitecek?
Cevap: Kesin olarak bitmesi beklenmiyor, sadece geçici bir rahatlama olabilir.
- Eylül–Ekim: Kuraklık devam edecek.
- Kasım: Batı bölgelerde kısmi rahatlama ihtimali var.
- Aralık–Ocak: Ortalama üstü yağış bekleniyor, kuraklık hafifleyebilir.
Ama bu “kuraklık bitti” demek değildir. Çünkü iklim değişikliği ve içinde bulunduğumuz iklim salınımı nedeniyle Türkiye’de kuraklıklar artık daha uzun, daha sık ve daha şiddetli yaşanıyor.
Soru 4: Neden her yıl sansasyonel La Niña haberleri çıkıyor?
Cevap: Çünkü belirsizlikler görmezden geliniyor.
- Medya dili: “La Niña kapıda!”, “Kış sert olacak!” gibi başlıklar daha çok tıklanıyor.
- Tahmin belirsizliği: ENSO öngörüleri olasılıklıdır, kesin değildir. Ama medyada kesinmiş gibi sunulur.
- Bahar bariyeri: İlkbaharda yapılan tahminler güvenilmezdir, ama haber olur.
- Döngüsellik: ENSO her 2–7 yılda tekrar eder; bu yüzden her yıl aynı başlıklar çıkar.
- İklim değişikliği: Aşırı olayların artışı, ENSO’yu daha cazip hale getiriyor.
- “Uzman” enflasyonu: Akademik veri ve analiz olmadan, sadece ekranlarda görünmek için yapılan dramatik açıklamalar halkı yanıltıyor.
Bilgi Kutusu: Olasılık ≠ Kesinlik
- Bilim: “%40 ihtimalle zayıf La Niña gelişebilir.”
- Medya: “La Niña kesin geliyor, kuraklık bitiyor.”
→ Türkiye için hiçbir ENSO etkisi %100 garanti değildir.
Sonuç
- La Niña bu yıl zayıf olacak, etkisi Türkiye için belirsiz ve çok ihtimalli.
- Kuraklık Aralık–Ocak’ta hafifleyebilir ama tamamen bitmeyecek.
- Geçmiş yıllar gösteriyor ki aynı ENSO koşulları farklı yıllarda farklı sonuçlar doğurabilir.
- Medya ve ekran “uzmanları” belirsizlikleri görmezden geliyor, kamuoyunu yanlış yönlendiriyor.
Gerçek şudur: ENSO tropiklerde güçlüdür, ama Türkiye’de etkisi hiçbir zaman kesin değildir. Tekrarlayan bir kural yoktur; her yıl tablo farklıdır.