Çernobil Nükleer Faciası, 26 Nisan 1986 tarihinde Ukrayna'nın Pripyat şehrinde bulunan Çernobil Nükleer Santrali'nde meydana gelen ve tarihin en büyük nükleer felaketlerinden biri olarak kabul edilen bir olaydır. Bu facia, radyoaktif serpintiye ve büyük çaplı çevresel etkilere neden olmuş, insan sağlığına ve çevreye zarar vermiştir.
Çernobil Nükleer Santrali, Sovyetler Birliği döneminde Ukrayna'nın Pripyat şehrinde inşa edilmiş bir reaktör kompleksiydi. Olayın temel nedenleri arasında teknik hatalar, insan faktörü ve tasarım eksiklikleri bulunmaktadır. Reaktör 4'te gerçekleşen kazanın ardında ise RBMK tipi bir nükleer reaktörün riskli tasarımı ve işletilme şekli yer almaktadır. Bu reaktör tipi, düşük güç seviyelerinde kararsız hale gelebilecek bir özelliğe sahipti ve böyle durumlar kontrol edilmezse ani güç artışlarına neden olabilirdi.
Kaza, reaktörün güvenlik testleri ve denemeleri sırasında gerçekleşti. Deney esnasında güç seviyesi düşükken, reaktörün kontrol sistemi ile güç artışı gerçekleştirildi. Ancak tasarım eksiklikleri ve operatör hataları nedeniyle kontrol kaybedildi ve reaktörün gücü hızla arttı. Bu durum, reaktörün aşırı ısınmasına ve patlamasına yol açtı.
26 Nisan 1986 gecesi reaktör 4'te meydana gelen patlama, büyük bir yangınla sonuçlandı. Patlamadan sonra atmosfere büyük miktarda radyoaktif materyal salındı. Patlamanın etkisiyle reaktör binasının çatısı tamamen tahrip oldu ve radyasyon bulutu yüksek irtifalara kadar yükseldi. Rüzgarın etkisiyle radyoaktif bulut, çevre bölgelere yayıldı ve radyoaktif yağışlara neden oldu.
Yetkililer, yangını kontrol altına almaya çalışırken birçok çalışan büyük dozda radyasyona maruz kaldı. Facianın hemen ardından bölgeye müdahale eden ekiplerin birçoğu ciddi radyasyon zehirlenmesi yaşadı. Patlamanın etkisiyle Pripyat ve çevresinde tahliye edilmesi
Çernobil faciasının ardından radyasyonun yayılması sürdü ve Avrupa'nın farklı bölgeleri etkilendi. Özellikle Ukrayna, Belarus, Rusya ve Batı Avrupa ülkeleri bu radyoaktif serpintinin etkilerini yoğun bir şekilde hissettiler. Radyasyonun insan sağlığına etkileri arasında kanser, genetik mutasyonlar, tiroid problemleri ve diğer sağlık sorunları bulunmaktadır. Ayrıca tarım ürünleri ve su kaynakları da kirlendi, çevresel etkiler uzun yıllar devam etti.