Fitalat nedir, zararları nelerdir?
Fitalat nedir, sorusu vatandaşlarımız tarafından merak ediliyor. Fitalat nerelerde bulunur? Prof. Dr. Ayan, ambalajlı gıdalardan uzak durulması gerektiğine dikkat çekti. Biz de bu konuda araştırma yapan vatandaşlarımız için detayları derledik. Peki, fitalat nedir, nerelerde bulunuyor, zararları nelerdir? Detayları haberimizde bulabilirsiniz.
Fitalat nedir, sorusuna cevap aranıyor. Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Semih Ayan, hazır gıdalardaki fitalat maddesinin tehlikesine dikkat çekti.Ayan, cam şişelerdeki sütlerin bile fitalat tehlikesi taşıdığını ifade etti. Biz de bu konuda araştırma yapan vatandaşlarımız için haberimizi derledik. Peki, fitalat nedir, nerelerde bulunuyor, zararları nelerdir? Detayları haberimizde bulabilirsiniz.
FİTALAT NEDİR, ZARARLARI NELEDİR, NELERDE BULUNUR?
Fitalatlar, plastik ve pvc malzemelere sertliğini azaltmak , esneklik kazandırmak ve yumuşaklık kazandırmak için katılan kimyasallardır.
Plastik yumuşatma amacıyla kullanıldığı gibi , birçok kozmetik üründe , oyuncak , deterjan ve kişisel bakım ürünleri gibi günlük hayatta sıklıkla kullandığımız ürünlerde de kalıcı koku ve renklendirme amacıyla kullanılmaktadır.
Fitalatların canlılar üzerinde hormon bozucu etkileri olduğu bilinmektedir . Bağışıklık sistemi tam olarak gelişmediğinden bebek ve çocuklar için yetişkinlere göre çok daha tehlikelidir. Fitalatlar , erkeklerde üreme hücrelerinde bozulmalara , kısırlığa , cinsel organlarda gelişim bozukluklarına neden olabilir. Fitalatlar , kanserojen kimyasallardır. Ayrıca fitalatlar hormonların dengesini bozucu etki gösterdiği için birçok hastalıkta tetikleyici etki gösterebilir.
Fitalatlar , bağışıklık sisteminin zayıf olduğu bebeklik döneminde çok daha zararlı olduğu için , birçok türünün bebek ürünlerinde ve oyuncaklarında kullanılması yasaktır.
Fitalat içeren kıyafetler , aksesuarlar , oyuncaklar ve kırtasiye malzemeleri çocuklar için büyük bir tehdit oluşturmaktadır. Ürünlerin içeriğinde fitalat olup olmadığını anlamak zor olduğu için , kullanılan ürünlerin kaliteli ve markalı olanlarına yönelmek , içeriğini açıkça belirten ve kullanılan kimyasalları etiketlerinde açıkça belirten ürünleri tercih etmek , mümkün olduğunca plastik malzemeleri tercih etmemek fitalatın olumsuz etkilerinden çocukları uzak tutabilmek için alınabilecek tedbirlerdir.
Ürünlerin içeriğinde fitalat olup olmadığını belirlemek zordur , ancak yapısı nedeni ile kremsi yada jelimsi kıvama sahip olduklarından , daha çok markasız ve kalitesiz ürünleri elinize aldığınızda elinizde kremsi yağlı bir etki bırakıyor ise bu ürünün fitalatlı olduğundan şüphe edilebilir.
"İNSAN SAĞLIĞINA ZARARLARI SAYMAKLA BİTMEZ"
DHA'nın haberine göre; Prof. Dr. Ayan, ambalajlı gıdalardan uzak durulması gerektiğine dikkat çekti ve şunları söyledi: "Son zamanlarda adını sıkça duyduğumuz fitalat aslında plastik maddelere esneklik kazandırmak için kullanılan bir madde. İnsan sağlığına zararları saymakla bitmeyen fitalat yediğimiz gıdalarda, çocuklarımızın oynadığı oyuncaklarda hatta emziklerde, giydiğimiz kıyafetlerde, tıbbi araç gereçlerde kullanılıyor. Yağ ve ısı ile çözülen bu madde, vücudumuza girdiğinde neredeyse tüm sağlık sistemini tehdit ediyor. Masum görünen hazır gıdaların neredeyse tamamı içinde fitalat bulunduran ambalajlarla satışa sunuluyor. Bu madde erkeklerde kısırlık, cinsel bozukluk nedeni" dedi.
Prof. Dr. Ayan, ayrıca cam şişelerdeki sütlerin bile üretim aşamasında plastiğe maruz kalma ihtimali olduğunu ve aynı tehlikenin onlar için de geçerli olabileceğini belirtti.
"DOĞUŞTAN GELEN PROBLEMLERE YOL AÇABİLİYOR"
Hazır gıda tüketen erkeklerin fitalata maruz kalmasının risklerini anlatan Prof. Dr. Ayan, “Hazır, paketlenmiş gıdalarda, fitalat gibi bazı maddeler var ve bunlar fenol halkalar içeriyor. Vücuda girmesiyle de östrojene benzer etki ortaya çıkarabiliyor. Yani erkeklik hormonunun karşıtı olarak çalışan bir hormon, östrojen. Bu nedenle erkeklerde kısırlıkla ilişkilendirilebiliyor ve çocuk sahibi olmada problemlere yol açabiliyor, erkek cinsel sağlığını olumsuz etkileyebiliyor. Hatta doğum öncesinde annelerin hazır gıdalardan fitalat, phthalates gibi maddelere maruz kalması, doğan çocukta, doğuştan gelen problemlere yol açabiliyor" dedi.
PAKETLİ SÜTLERE DİKKAT!
“Fitalat temel olarak plastik ürünlerde bulunan bir madde. Tüm ambalajlarda bu madde maalesef kullanılıyor. İnsan sağlığını en çok riske eden paketler ise süt paketleri. Fitalat yağda kolay çözülen bir madde, süt de yoğun yağ içeren bir gıda, bu nedenle fitalat en kolay süt paketlerinden gıdaya karışıyor” diyen Ayan, tüm ambalajlı ürünlerden kaçınmak gerektiğini söyledi.
YEMEKLERİ PLASTİK KAPLARDA TÜKETMEYİN!
Sütten sonra fitalat alımını en çok kolaylaştıran yol ise sıcak yemeklerin, plastik kaplarda tüketilmesi ya da saklanması. Yağda çözülen fitalat sıcağa maruz kaldığında da gıdaya hızla karışıyor. Burada da temel nokta sıcak ile plastiğin birleşmesi. Prof. Dr. Semih Ayan, bu konuda da şöyle konuştu, “İkinci önemli risk sıcak yemeklerin, plastik kaplarda servis ya da saklanması noktasında ortaya çıkıyor. Sıcak yemeğin plastikle buluşması, plastikteki, fitalat, pkthalates gibi maddelerin ortaya çıkması ve yemeğe karışması riskini artırıyor. Plastik, kaplar, tabaklar ya da ambalajlar asla sıcak yemek için kullanılmamalı.”
HAZIR GIDALAR MEME KANSERİNİ TETİKLİYOR
Sıcak yiyeceklerin plastik kaplarda servis edilmesi ve saklanması Tayvan’da çok yaygın. Bu nedenle fitalat ve sıcak yemek ilişkisinin en iyi örneklerinin Tayvan üzerinden okunabileceğini belirten Ayan, “Sıcak yiyeceklerin, plastik kaplarda servisi Tayvan’da çok yaygın. O yüzden Tayvan’da östrojenin erkeklerde yol açtığı risk, çocuk sahibi olamama ya da cinsel bozuklukken kadınlarda da meme kanseri gibi etkileri var. Meme kanseri, östrojen ile tetiklenen bir hastalık, fitalat da kadınlarda östrojen hormonunun fazla salgılanmasına neden oluyor. Ve tabi Tayvan’daki kadınlarda meme kanserinin, Avrupa’daki hemcinslerine göre çok daha erken yaşlarda ortaya çıktığı biliniyor” ifadelerini kullandı.
"CAM ŞİŞELERDEKİ SÜTLER BİLE..."
“Bütün bu riskleri bertaraf etmenin yolu, bütün plastik kaplardan ve ambalajlardan kaçınmak. Ama cam kaplarda servis edilen bir ürüne yöneldiğinizde de risk tamamen ortan kalkmıyor. Örneğin cam şişede satışa sunulan bir süt aldığınızda bile tam olarak fitalatlardan kurtulamıyorsunuz çünkü sütün hayvandan sağılmasından başlayan süreçten itibaren plastikler işin içine giriyor. Tüm üretim aşamalarında plastiğe maruz kalıyor sonuçta cam şişede satışa sunulsa bile fitalattan arınmış olmuyor. Bu yüzden gerçek hayatımızda fitalattan uzak kalabilmemiz mümkün değil. Plastik şişelerdeki sular, özellikle güneşe ya da ısıya maruz kaldığında bu risk artıyor” diyen Prof. Dr. Semih Ayan, “Ne yazık ki Avrupa Birliği’nde, Amerika’da ve ülkemizde bu ürünlerin üzerinde, fitalat içerdiğine dair herhangi bir uyarıcı ibare yok, yasal zorunluluk da yok" dedi.
