Türk dünyası gümbür gümbür geliyor! Ekonomik büyüme dünya ortalamasının üzerinde: %4.8! Dış yatırım toplamı 1 trilyon doları aştı

Bunun sonucunda da ekonomik büyümesi dünya ortalamasının üzerine çıktı. 500 milyon dolar sermaye ile Türk Yatırım Fonu’nu kurarak, ekonomide tam ortaklık için önemli bir adım atan Türk Devletleri Teşkilatı, uzun vadede ‘tek devlet’ yapısını hedefliyor. Bunun için de ülkeler arasında alfabe ve dil birliği kuruluyor. Son dönemin en önemli adımı olan Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) projesi dikkat çekerken Teşkilatın ekonomik yapısı da mercek altına alındı. TDT ve SESRIC iş birliğiyle hazırlanan “Türk Ekonomileri 2024 Raporu” yayımlandı. 200 sayfalık kapsamlı raporda, Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Türkmenistan gibi TDT üyesi ülkelerin ekonomik performansı, yapısal dönüşüm alanları, ortak kalkınma hedefleri ve bölgesel iş birlikleri çok boyutlu olarak ele alındı.

Rapor, TDT ülkelerinin ortalama yüzde 4,8’lik büyüme performansıyla küresel ekonomiden pozitif ayrıştığını ortaya koydu. Özbekistan yüzde 6,1 ile en yüksek büyümeyi kaydederken, onu yüzde 5,1 ile Kırgızistan izledi. Türkiye yüzde 4,5 büyürken, Azerbaycan ise yüzde 1,1 ile daha sınırlı bir performans gösterdi. Raporda, bölgesel büyümenin temel itici gücü olarak iç talep, ihracat artışı ve yatırımlar ön plana çıktı .

Orta vadede TDT ülkelerinin büyüme oranlarının yüksek kalacağı öngörülürken, dış talepteki kırılganlık, iklim değişikliğinin etkileri ve jeopolitik riskler temel tehditler arasında sıralandı.

Toplam ticaret 40 milyar dolara ulaştı

TDT ülkeleri arasındaki ticaret hacmi 2022 yılında 34,5 milyar dolar iken, 2023’te yüzde 14 artarak 39,4 milyar dolara ulaştı. Bu ticaretin yüzde 64’ü Türkiye tarafından gerçekleştirilirken, Türkiye ile Azerbaycan arasındaki ticaret hacmi 7,5 milyar dolar seviyesine çıktı. Türkiye, Özbekistan’la 3,1 milyar dolar, Kazakistan’la 6,3 milyar dolar, Türkmenistan’la 2,2 milyar dolarlık ticaret hacmine ulaştı .

Raporda, bölge içi ticaretin artırılması için ulaşım koridorlarının entegrasyonu, ortak gümrük standartları, dijital ticaret platformları ve tercihli ticaret anlaşmalarının daha da yaygınlaştırılması gerektiği vurgulandı.

Doğrudan yatırım stoku 1 trilyon doları aştı

Türk devletleri toplamda 1 trilyon doları aşkın doğrudan yabancı yatırım (DYY) stoku ile dikkat çekti. En büyük pay Türkiye’nin olurken (165 milyar dolar), Kazakistan, Azerbaycan ve Özbekistan gibi enerji zengini ülkeler de ciddi yatırım çekti. Özellikle altyapı, madencilik, enerji ve finans sektörlerine yönelen yatırımların bölgenin kalkınmasına stratejik katkı sağladığı ifade edildi.

Raporda, Türk yatırımcıların kendi aralarında sermaye akışlarını artırması ve kamu-özel ortaklıkları (PPP) modellerinin daha yaygın uygulanması gerektiği belirtildi.

Enerji, ulaşım ve dijital dönüşüm ortak hedef

Raporda, TDT ülkeleri arasındaki altyapı yatırımlarının stratejik bir kaldıraç olarak öne çıktığı belirtildi. Özellikle Bakü-Tiflis-Kars demiryolu, Orta Koridor ve Zengezur projeleri, bölgenin Avrupa ve Asya arasında önemli bir geçiş güzergâhı haline gelmesini sağladı. Türkiye’nin “Lojistik Üs” hedefiyle uyumlu olarak TDT’nin ulaştırma bağlantılarında derinleşme yaşandığı vurgulandı.

Enerji alanında ise elektrik iletim ağlarının entegrasyonu, doğalgaz boru hatları ve yeşil enerji iş birlikleri ön plana çıktı. Ayrıca, siber güvenlik, e-ticaret, fintech ve yapay zekâ gibi alanlarda ortak platformların kurulması hedefleniyor.

Makroekonomik istikrar ön planda

TDT ülkelerinde enflasyon oranı 2023 yılında ortalama yüzde 12,6 olarak kaydedildi. Türkiye’de bu oran yüzde 53,9, Özbekistan’da yüzde 8,8, Kırgızistan’da yüzde 7,3, Kazakistan’da yüzde 9,8, Azerbaycan’da ise yüzde 8,8 olarak gerçekleşti. Raporda, enflasyonun yapısal nedenleri arasında gıda fiyatları, döviz kuru oynaklığı ve üretim kısıtları öne çıkarıldı.

İşsizlik oranları ise Türkiye’de yüzde 9,1, Özbekistan’da yüzde 6,5, Kazakistan’da yüzde 4,9 olarak açıklandı. Kadınların iş gücüne katılım oranı ve genç işsizliği konularında ise tüm ülkelerin ortak çözüm arayışında olması gerektiği ifade edildi.

Raporda, Türk dünyasında 15-24 yaş arası genç nüfusun toplam nüfusa oranı yüzde 17,5 olarak belirtildi. Bu genç potansiyelin bilgi ekonomisine entegrasyonu, inovasyon ve dijital yetkinliklerle donatılması gerektiği vurgulandı. Eğitim sistemlerinde STEM alanlarına daha fazla ağırlık verilmesi, mesleki eğitimde reform yapılması gerektiği dile getirildi.

Yükseköğretimdeki iş birlikleri ile TDT üniversiteleri arasında öğrenci ve akademisyen değişimi artırılmasının, Türk Yükseköğretim Alanı oluşturulması yolunda stratejik bir adım olacağı ifade edildi.

Yeşil dönüşümde ortak yol haritası

İklim değişikliğiyle mücadele kapsamında, TDT ülkelerinin yenilenebilir enerji yatırımlarına yönelmesi gerektiği belirtildi. Türkiye, Özbekistan ve Kazakistan’ın güneş ve rüzgâr enerjisi kapasitesini artırma yolundaki adımları örnek olarak sunuldu. Ayrıca, karbon ayak izinin azaltılması, yeşil şehir planlaması ve çevresel regülasyonların uyumlaştırılması gibi başlıklarda ortak çalışmalar yapılması önerildi.

Tarımda iklim dostu üretim yöntemlerinin yaygınlaştırılması, su kaynaklarının sürdürülebilir yönetimi ve doğal afetlere karşı erken uyarı sistemlerinin kurulması da öne çıkan öneriler arasında yer aldı.

Stratejik öneriler: Vizyoner iş birliği şart

Raporda Türk dünyasının sürdürülebilir büyümesi ve küresel aktör haline gelmesi için şu öneriler sıralandı:

* Ortak pazar hedefiyle ekonomik entegrasyonun artırılması

* Yeşil ve dijital dönüşüm yatırımlarında finansal iş birlikleri

* Beşeri sermayeye yönelik bölgesel eğitim reformları

* Altyapı bağlantılarında çok taraflı projelerin teşvik edilmesi

* Türk Yatırım Fonu’nun aktif kullanımıyla kalkınma finansmanının güçlendirilmesi

Türk dünyası küresel ekonomide söz sahibi olmaya hazırlanıyor

Türk Ekonomileri 2024 Raporu, Türk Devletleri Teşkilatı ülkelerinin yalnızca ekonomik performans bakımından değil; aynı zamanda bölgesel kalkınma, stratejik iş birliği ve ortak gelecek vizyonu açısından da bir bütünlük içinde hareket etmeye başladığını gösteriyor. Raporun genel değerlendirmesinde ise “geleceğe güvenle bakan, sürdürülebilir ve dayanıklı bir Türk dünyası ekonomisi” vizyonu öne çıkıyor.