Sağlıklı bağırsaklar için ideal tuvalet sıklığı ne olmalı? Bilimsel araştırmalar ışığında cevaplar

Günde kaç kez tuvalete çıkıldığı kişiden kişiye büyük farklılık gösterse de, yaygın kanı günde bir kez dışkılamanın ideal olduğu yönünde. Ancak geçmişte bu konuda kesin bir bilgi bulunmuyordu. Hatta bazı araştırmalar, birkaç haftada bir veya günde 24 kez dışkılamanın bile normal olabileceğini iddia ediyordu. Bristol Royal Infirmary Hastanesi'nden Dr. Ken Heaton ve ekibinin 1980'lerde yaptığı öncü bir anket, bağırsak hareketlerinde büyük bir çeşitlilik olduğunu ortaya koydu. En sık görülen düzen günde bir kez olsa da, bu oran erkeklerde %40, kadınlarda ise %33 ile sınırlı kaldı. Katılımcıların bir kısmı haftada birden az, bir kısmı ise günde üç kez tuvalete çıkıyordu. Bu araştırma, "geleneksel anlamda normal bağırsak hareketlerinin" aslında nüfusun yarısından azı için geçerli olduğunu gösterdi.

Normal mi, Sağlıklı mı? Bilimsel Bulgular Işığında İdeal Sıklık

Bilim insanları artık dışkılama sıklığının ne kadar sağlıklı olduğumuzla yakından ilişkili olduğunu daha iyi anlıyor. 2023'te ABD'de yapılan geniş kapsamlı bir araştırma, haftada dört kez yumuşak dışkı yapan kişilerin beş yıl içinde ölme riskinin, haftada yedi kez normal dışkılayanlara göre %78 daha yüksek olduğunu ortaya koydu. Daha seyrek dışkılayanlarda ise kanser ve kalp hastalıklarından ölüm riskinin sırasıyla 2,42 ve 2,27 kat arttığı gözlemlendi.

Seattle'daki Sistem Biyolojileri Enstitüsü'nden Mikrobiyolog Sean Gibbons'ın 2024'te yürüttüğü bir araştırma ise dışkılama sıklığı ile bağırsak mikrobiyomu arasındaki bağlantıyı inceledi. Günde bir ila üç kez tuvalete çıkan kişilerin bağırsaklarında, daha az sıklıkta dışkılayanlara kıyasla daha fazla "iyi" bakteri tespit edildi. Ayrıca, haftada üçten az dışkı yapanların kanında böbrek hastalıkları ve Alzheimer ile ilişkilendirilen zararlı toksinlerin seviyelerinin daha yüksek olduğu bulundu. Gibbons, ideal dışkılama sıklığı olarak tanımladığı günde bir ila üç kez aralığında, iltihaplanmayı azaltan bütirik asit gibi kısa zincirli yağ asitleri üreten faydalı bakterilerin daha fazla olduğunu vurguluyor.

Bağırsak Geçiş Süresi ve Sağlık İlişkisi

Bağırsak sağlığının bir diğer önemli göstergesi ise besinlerin sindirim sisteminde ne kadar sürede ilerlediği, yani bağırsak geçiş süresi. King's College London'da 2020'de yapılan bir araştırma, kısa bağırsak geçiş süresine sahip kişilerin (daha sık dışkılayanların) daha sağlıklı bir bağırsak mikrobiyomuna sahip olduğunu gösterdi. Daha uzun geçiş süresine sahip olanlarda ise kalp ve metabolik sağlıkla ilişkili "kötü" bakterilerin daha fazla olduğu belirlendi. Ayrıca, kısa geçiş süresine sahip kişilerin daha az organ yağlanması yaşadığı ve gıdaya daha sağlıklı tepkiler verdiği de gözlemlendi.

Daha Düzenli Bağırsaklar İçin Neler Yapılabilir?

Uzmanlar, kişiden kişiye değişen ideal sıklıktan ziyade, bağırsak alışkanlıklarındaki ani ve açıklanamayan değişikliklere dikkat etmenin önemini vurguluyor. Dışkının rengi ve şeklinin de önemli birer sağlık göstergesi olduğu belirtiliyor. Siyah veya kırmızı renkli dışkı kan belirtisi olabilirken, sürekli ishal, ani tuvalet ihtiyacı, karın krampları, şişkinlik ve gaz gibi durumlar da doktora başvurmayı gerektirebilir.

Daha düzenli bir bağırsak sistemi için ise basit ama etkili önerilerde bulunuluyor:

• Bol meyve ve sebze tüketmek: Lif açısından zengin besinler bağırsak hareketlerini düzenlemeye yardımcı olur.
• Yeterli su içmek: Vücudun susuz kalması kabızlığa yol açabilir.
• Düzenli fiziksel aktivite yapmak: Egzersiz, bağırsak hareketlerini uyarır.

Sonuç olarak, sağlıklı bağırsaklar için kesin bir "ideal" tuvalet sıklığı olmamakla birlikte, bilimsel araştırmalar günde bir ila iki kez düzenli ve kolay dışkılamanın genellikle daha iyi bir sağlık göstergesi olduğunu düşündürmektedir. Ancak her bireyin vücudu farklı olduğu için, kişisel bağırsak alışkanlıklarını takip etmek ve herhangi bir değişiklikte uzman bir doktora danışmak en doğru yaklaşım olacaktır.