Hürriyet'ten Noyan Doğan, okuyuculardan kıdem tazminatı ile ilgili çokça soru aldığını belirterek konuya ilişkin bir yazı kaleme aldı.
"Kimileri tazminat alabilmenin şartlarını ve tazminat miktarını soruyor, kimileri belirli çalışma yılı tamamlandığında tazminata hak kazanılıp kazanılmadığını merak ediyor." diyen Doğan, şu ifadeleri kullandı:
Kıdem tazminatına hak kazanabilmek için; işveren tarafından işten çıkarılıyor olmak ve işyerinde bir yıl çalışmış olmak gerekiyor.
Kendi isteği ile işten ayrılanlar ile bir yıldan az işyerinde çalışanlar tazminat alamıyor. Erkek çalışanlar askerlik nedeniyle işten ayrıldıklarında, kadın çalışanlar da evlendikten sonra kendi isteğiyle işten ayrılmak isterlerse kıdem tazminatı alabiliyorlar.
Tazminat alabilmenin bir yolu daha var; o da belirli yıl sigortalılık süresinin tamamlanması ve belirli sayıda prim ödenmesi. İşte okuyucuların en çok sorduğu soruların başında da bu geliyor.
İLK SİGORTALI TARİHİNE DİKKAT!
15 yıl çalışan ve 3 bin 600 prim gün sayısını yerine getirenler kıdem tazminatını alabiliyor. Tabi, herkes için bu durum geçerli değil. İlk kez sigortalı olduğu tarih, 8 Eylül 1999 tarihinden önce olanlar 15 yılı doldurup, 3 bin 600 prim gün sayısını tamamladıklarında kıdem tazminatı alabiliyorlar.
Aslında, 15 yıl, 3 bin 600 gün şartı emeklilik ile ilgili bir konu. Daha açık bir anlatımla, sigortalılık süresini ve prim gün sayısını doldurup da yaştan dolayı emekli olamayan, yaşı bekleyenler kıdem tazminatını alıp, işten ayrılabilirler. İş Kanunu, çalışanlara böyle bir hakkı tanımış, ‘emekli olamazsın ama kıdemini alabilirsin’ demiş.
1999 tarihinden sonra işe başlayanlar ise 4 bin 500 prim günü, 25 yıl sigortalılık süresini doldurmaları halinde tazminat alabiliyorlar. Bu konuda merak edilen ve çokça sorulan bir iki hususu da belirteyim.
Tazminat alabilmek için 15 yıl, 3 bin 600 prim gününün aynı işyerinde doldurulması gibi bir zorunluluk yok. Farklı işyerlerinde, farklı sürelerde çalışsanız da önemli olan toplam çalışma hayatınızda 15 yıl, 3 bin 600 prim gününü doldurmuş olmanız yeterli. Ama tazminat; son işyerinizde ne kadar süreyle çalışıyorsanız, o süre üzerinden hesaplanır.
BİR YIL BEKLEYECEKSİNİZ
Yani, son çalıştığınız işyeri size 15 yıllık tazminat ödemez. Örnekle anlatayım. İşyerinizde 5 yıldır çalışıyorsunuz ve 15 yılı, 3 bin 600 prim gün sayısını tamamlayıp, kıdem tazminatı almaya hak kazandınız.
İşyeri size 5 yıl üzerinden tazminat öder. Tazminatı alabilmek için de son çalıştığınız işyerinde bir yıl çalışıyor olmanız gerekiyor. Bir yıldan az çalışmışsanız 15 yılı, 3 bin 600 günü doldursanız da işveren tazminat ödemez; bir yılı doldurmayı beklemeniz gerekir. Peki, bu şartları yerine getirenler tazminatı nasıl alacak?
İşverenin, işten çıkış işlemini yapıp, tazminat ödeyebilmesi için çalışanın Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK), 15 yılı ve 3 bin 600 prim gün sayısını doldurduğuna dair yazı alması ve bu yazıyı da işverene sunması gerekiyor.
Birden fazla tazminat alabilirsiniz
15 yıl çalışıp, 3 bin 600 prim gün sayısını doldurup kıdem tazminatını alarak işten ayrılanlar yeniden çalışabilirler. Bu konuda yasal bir kısıtlama yok. Hatta çalışmaya başlayanlar 15 yıl, 3600 prim günü tamamlamış olduklarından, yeni girdikleri işyerinde bir yıl çalıştıktan sonra o bir yılın tazminatını da işverenden talep edebilir ve işveren de tazminatı ödemek durumundadır.
Bunun için de SGK’dan yazı alınıp, işverene verilmesi yeterli. Bu şekilde çalışanlar birçok kez tazminat alabilirler.
Kıdem nasıl hesaplanıyor?
AYLIK brüt maaş, ikramiye, prim, yol ve yakacak yardımı gibi çalışanın haklarından oluşan giydirilmiş ücret üzerinden kıdem tazminatı hesaplanıyor. Her bir yıl için aylık brüt ücret üzerinden tazminat hesaplanıp, çalışana tazminat olarak ödeniyor.
Bir yıldan artan çalışma süresi için de aynı hesap yapılıyor.
Ancak kıdem tazminatının bir üst sınırı var; bu yıl için bu sınır, yıllık 7 bin171 lira.
Çalışan ne kadar yüksek maaş alırsa alsın işveren, bu rakamın üzerinde tazminat ödemez.
