New York Times: Etiyopya, SİHA’ların Libya ve Karabağ listesine eklendi
Tüm dünyada uluslararası ilişkileri, ülkelerin kaderini ve yüzlerce yıllık savaş stratejilerini değiştiren Bayraktar TB2 SİHA'ların Etiyopya'da gösterdiği akılalmaz başarılar New York Times’da analiz edildi. New York Times'da yayımlanan makalenin tam çevirisi şu şekilde:
Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed, Türkiye, BAE ve İran tarafından tedarik edilen silahlı insansız hava araçlarının yardımıyla bir yıldır süren iç savaşta çarpıcı bir geri dönüş sağladı.
Etiyopya’nın zor durumdaki başbakanı, bu ayın başlarında, başkentte kendisini devirmekle tehdit eden Tigraylı ayrılıkçı isyancıların ilerleyişini tersine çevirerek baş döndürücü bir askeri zafer elde ettikten sonra, birliklerinin cesaretini takdir ettiğini açıkladı. Halinden memnun lider Abiy Ahmed 6 Aralık’ta Kombolcha’daki cephede savaşmaya gittiğinde birliklerine “Etiyopya inanılmaz kahramanlığınızla gurur duyuyor” dedi.
Gerçekte, Bay Abiy’in kaderinin tersine dönmesinin nedeni, yukarıdaki gökyüzünde uçuyordu: yakın zaman önce Körfez’den ve onu iktidarda tutmaya kararlı başka yerlerdeki müttefiklerden alınan bir SİHA filosu.
BAZI ÜLKELER SESSİZCE ETİYOPYA’YA SİHA TEDARİK ETTİ
İsimlerinin açıklanmasını istemeyen iki Batılı istihbarat kaynağına göre, Birleşik Arap Emirlikleri, Türkiye ve İran; ABD ve Afrika hükümetleri ateşkes ve barış görüşmeleri için çağrıda bulunurken bile, son dört ay içinde Başbakan Abiy’e en yeni silahlı insansız hava araçlarından bazılarını sessizce tedarik etti.
Başbakan Abiy’nin tedarikçilerinin amaçları farklılık gösteriyor: para kazanmak; stratejik bir bölgede üstünlük sağlamak; ve Afrika’nın en kalabalık ikinci ulusunu içine çeken amansız bir çatışmada kazanan tarafı desteklemek gibi…
Ancak SİHA’ların etkisi çarpıcıydı – başkent Addis Ababa’ya doğru büyük bir otoyoldan aşağı ilerleyen Tigraylı isyancıları ve onların tedarik konvoylarını bombaladı. İsyancılar o zamandan beri kara yoluyla kuzeye doğru yaklaşık 435 km geri çekilerek aylarca süren savaş alanı kazanımlarının tümünü sildi.
Pazar günü, Tigraylı ayrılıkçı TPLF’nin lideri Debretsion Gebremichael, Birleşmiş Milletler’e, diğer faktörlerin yanı sıra “yabancı güçler tarafından sağlanan silahlı insansız hava araçlarına” atıfta bulunarak, tüm isyancıların Tigray sınırlarına derhal geri çekilmesi emrini verdiğini söyledi.
‘CESUR GERİ ÇEKİLMEMİZ’ İFADESİ KULAĞA TUHAF GELDİ
Gebremichael, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’e yazdığı bir mektupta, ateşkes ve ardından da barış görüşmeleri çağrısında bulundu. Cesur geri çekilme eylemimizin barış için belirleyici bir açılış olacağına güveniyoruz” ifadelerini kullandı.
Pazartesi günü ise Tigraylı isyancıların sözcüsü Tigray sınırları içinde bir Etiyopya hava saldırısı dalgasının toplamda 18 sivili öldürdüğünü ve 11 sivili yaraladığını iddia etti.
Etiyopya hükümet sözcüsü, SİHA’ların kullanımıyla ilgili sorulara yanıt vermedi.
ETİYOPYA, LİBYA VE KARABAĞ LİSTESİNE EKLENDİ
SİHA gücünün dünyaya gösterilmesi, Etiyopya’nın şimdiye kadar büyük ölçüde bölgesel bir mesele olan ve bir yıldır süren çatışmasının uluslararası bir hale geldiğini doğruladı. Bu doğrulama Etiyopya’yı, SİHA’ların savaşta belirleyici bir faktör haline geldiği, hatta baskın hale geldiği Libya ve Karabağ’ın da içinde bulunduğu ülkeler listesine ekliyor.
‘SİHA’LAR OYUNUN KURALLARINI DEĞİŞTİRİYOR’
Washington’daki bir araştırma enstitüsü olan New America’da SİHA savaşı konusunda uzman olan Peter W. Singer, “İnsansız sistemler giderek oyunun kurallarını değiştiriyor” dedi. “Bu sadece SİHA kendi ham yetenekleriyle ilgili değil – savaş alanındaki hemen hemen her insan ve sistem üzerinde sahip oldukları çoğaltıcı etki.”
SİHA’LAR TAM ZAMANINDA YETİŞTİ
Etiyopya lideri Abiy Ahmed için ise SİHA’lar tam zamanında geldi:
Başbakan Ahmed, Nobel Barış Ödülü’nü kazanmasından bir yıl sonra, Kasım 2020’de komşu Eritre lideriyle koordineli olarak Tigray’da bir askeri operasyon başlattı. Ancak ordu, geçen yaz Tigraylı isyancıları onları Tigray’den attığında ve ardından da güneye doğru ilerlemeye başladığında aşağılayıcı bir yenilgiye uğradı. Kasım ayı sonlarında Tigraylılar , Addis Ababa’nın yaklaşık 130 km kuzeyindeki Debre Birhan şehrine yaklaşıyorlardı.
‘ETKİSİNİ HAYAL EDEBİLİRSİNİZ, KOLAY HEDEF OLDUK’
Ama daha ileri gidemediler. Önde gelen bir Tigray komutanı olan General Tsadkan Gebretensae’nin aktardığına göre tepelerinde SİHA sürüleri belirdi, SİHA’lar askerlere ve ikmal konvoylarına saldırdı. “Bir anda gökyüzünde 10 SİHA belirdi” dedi. “Etkisini hayal edebilirsiniz. Kolay hedef olduk” dedi.
Etiyopya lideri Abiy Ahmed, SİHA cephaneliğini yabancı otokratların sempatisinden ve küresel silah ticaretinin gelişen bir bölümünden yararlanarak inşa etti.
BAE’NİN ETİYOPYA’YA DESTEĞİ BÜYÜK
Müzakerelerden bahsederken bile, Abiy Ahmed, ordusunu desteklemek için başka ülkelere yöneliyordu. Abiy’in en yakın müttefiklerinden biri olan Birleşik Arap Emirlikleri’ndeki bir askeri üsten neredeyse her gün kargo uçakları geldi.
Batılı bir yetkili ve eski bir Etiyopyalı yetkili ise, Birleşik Arap Emirlikleri’nin Etiyopya lideri Abiy’in Cumhuriyet Muhafızlarını eğittiğini ve savaşın başlangıcında önemli askeri destek sağladığını ayrıca Tigraylı topçuları ve silah depolarını yok eden SİHA saldırılarını düzenlediğini söyledi.
Birleşik Arap Emirlikleri saldırıları, Başkan Biden’in iktidarda olduğu Washington’un baskısı altında Ocak ayında durdu. Ancak yetkililer, son aylarda büyük ölçüde Çin yapımı en son teknoloji Wing Loon SİHA’larının sevkiyatını yeniden başlattıklarını iletti.
Bir Amerikalı yetkili ise, bu hafta başlarında ABD bölge elçisi Jeffrey Feltman ile yaptığı görüşmede Şeyh el-Nahyan, ülkesinin Etiyopya’ya silah gönderdiğini reddettiğini öğrendiğini söyledi
TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİ NİSPETEN AÇIKTI
Buna karşılık, Abiy Bey’in Türkiye ile ilişkileri nispeten açıktı.
Bayraktar TB2 SİHA’lar Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ’da Ermenistan’a karşı kazandığı zaferde belirleyici bir rol oynadı ve Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Ağustos ayında askeri bir anlaşma imzaladı.
Türk SİHA’ları, savaşta test edilmiş ve nispeten ucuz bir donanım arayan birçok Afrika ülkesi için çekici. Erdoğan, Ekim ayında Nijerya, Togo ve Angola gezisinin ardından “Afrika’da bile, nereye gitsem benden SİHA istiyorlar” diyerek övünmüştü.
Bayraktar SİHA’ları yakın zamanda Etiyopya’da göründükten sonra, Türk yetkililer SİHA satışının tamamen ticari bir faaliyet olduğu konusunda ısrar etti – Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin bildirdiğine göre ise Etiyopya’ya savunma ve havacılık ihracatı, 2020’de 235.000 dolardan bu yıl 95 milyon dolara yükseldi.
Ancak son günlerde, Türk yetkililer, vahşet ve açlığın yeryüzündeki merkezi haline gelen bu savaş üzerindeki uluslararası baskıya yanıt olarak, Etiyopya’ya yapılan SİHA ihracatını dondurduklarını özel olarak iddia etti.
TÜRKİYE – AFRİKA ORTAKLIK ZİRVESİ
Bu arada Başbakan Abiy, askeri kampanyasına ve yabancı sponsorlarına odaklandı. Cuma günü, analistlere göre, aynı zamanda Türk silah satışları için bir forum olan 39 Afrika ülkesinin liderlerinin iki günlük bir toplantısı olan Türkiye-Afrika Ortaklık Zirvesi için İstanbul’a indi.
ETİYOPYA’NIN İRAN’DAN SİHA ALMASI ABD İLE İLİŞKİLERİNİ İYİCE GERDİ
Etiyopya’nın Çin veya Türk yapımı modellerden çok daha az güçlü olmasına rağmen İran insansız hava araçlarını benimsemesi, Washington ile ilişkilerini daha da gerginleştirdi.
ABD’li bir yetkili, Addis Ababa’daki Amerikalı yetkililerin Başbakan Abiy’e İran uçuşları hakkında özel açıklamalarda bulunduğunu ve onları bu şüpheli uçuşları durdurmaya çağırdığını söyledi.
ETİYOPYA’DA SADECE BİRKAÇ DÜZİNE SİHA MEVCUT
Başbakan Abiy’in insansız hava aracı ordusu mütevazı kalıyor: Tahminlere göre, emrinde sadece birkaç düzineden fazla SİHA tok ve bunları çalıştırmak, onarmak ve silah tedarik etmek pahalı olabilir. Ancak, SİHA’lara erişimi olmayan Tigray isyancıları için güçlü bir tehdit olmaya devam ediyorlar.
SİHA uzmanı Bay Singer, Etiyopya ve Libya’daki insansız hava aracı savaşı deneyimlerinin, 1930’larda dış güçlerin yeni askeri teknolojileri test etmek ve ne yapabileceklerini belirlemek için uluslararası tepkiyi ölçmek için savaşı kullandığı İspanya İç Savaşı ile paralellikler olduğunu söyledi ve durum için “Savaş ve savaş laboratuvarının bir kombinasyonu” ifadelerini kullandı.
‘SAVAŞIN SONUCUNU BELİRLEYEN ŞEY İNSAN İRADESİDİR’
Ancak, teknolojinin zaferin garantisi olmadığını da sözlerine ekledi. “ABD’nin Afganistan’da insansız hava araçları vardı, ancak Taliban 20 yıl dayanmayı başardı” dedi. “Savaşın sonucunu belirleyen insan iradesidir.’
Kaynak: M5
Çeviri: Cengiz Büyükuncu
