Hürmüz Boğazı, Basra Körfezi’ni Umman Körfezi ve Arap Denizi’ne bağlayan, en dar noktası 33 kilometre olan bir su yolu.
İran'ın elindeki tek koz! Hürmüz Boğazı'nı kapatabilir mi? Kapatırsa ne olur?
İran, ABD’nin İsrail’e destek vererek Ortadoğu’daki savaşa müdahil olması durumunda, küresel enerji piyasalarının can damarı Hürmüz Boğazı’nı kapatabileceği uyarısında bulundu. Bu tehdit, dünya petrol ticaretinin %26’sını taşıyan boğazın stratejik önemini bir kez daha gündeme getirdi. Peki, İran gerçekten boğazı kapatabilir mi? Hangi yöntemleri kullanabilir ve bu durum küresel piyasaları nasıl etkiler? İşte detaylar...
15
İki yönlü 3’er kilometrelik gemi geçiş koridorlarıyla:
Dünya petrol ticaretinin %26’sı bu boğazdan geçiyor.
Katar, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkelerin LNG (sıvılaştırılmış doğal gaz) ihracatı da bu rotaya bağımlı.
Uluslararası Enerji Ajansı, boğazdaki herhangi bir kesintinin küresel enerji piyasalarında ciddi bir kriz yaratabileceğini belirtiyor.
25
İran’ın Hürmüz Boğazı tehdidi ve yetkili açıklamaları
İranlı yetkililer, Hürmüz Boğazı’nı kapatma seçeneğini açıkça dile getirdi:
Ali Yezdihah (İran Meclisi Üyesi): “ABD, İsrail’in yanında savaşa resmen girerse, İran petrol ticaretini sekteye uğratma hakkına sahiptir.”
Behnam Saeedi (Ulusal Güvenlik Komitesi): “Hürmüz Boğazı’nı kapatmak, düşmanlarımıza karşı seçeneklerimizden biri.”
Bu açıklamalar, ABD Başkanı Donald Trump’ın İran’ın nükleer tesislerine yönelik olası bir saldırı kararı alabileceği iddialarıyla birlikte geldi. Trump’ın kararı iki hafta ertelemesi, gerilimi geçici olarak yumuşatsa da tehdit piyasalarda yankı buldu.
35
İran Hürmüz Boğazı'nı kapatabilir mi?
İran’ın boğazı fiziksel olarak “kapatması” mümkün olmasa da, fiilen kullanılamaz hale getirmesi için çeşitli yöntemleri var. ABD Kongresi Araştırma Servisi’nin (CRS) raporuna göre olası senaryolar:
Caydırıcı Tehditler: Boğazı geçişe kapattığını ilan ederek gemileri korkutmak.
Açık Tehditler: Gemilere durdurma, alıkoyma veya saldırı tehdidi.
Uyarı Ateşi: Gemilere yönelik taciz ateşi açmak.
Deniz Mayınları: Boğaza mayın döşeyerek geçişi riskli hale getirmek.
Askeri Saldırılar: Denizaltılar, savaş gemileri, seyir füzeleri veya hava araçlarıyla tankerlere ve donanmalara saldırmak.
Geçmiş Örnek: 1980’lerdeki İran-Irak Savaşı’nda İran, Çin yapımı Silkworm füzeleri ve hızlı botlarla tankerleri hedef almış, sevkiyatları yavaşlatmış ve sigorta maliyetlerini artırmıştı.
45