Cumhurbaşkanı Erdoğan, Hasankeyf'e gidiyor: Türkiye'nin dev yatırımı için yarın büyük gün!

Bölgenin kalkınması, vatandaşın refah seviyesinin yükseltilmesi, işsizliğin azaltılması için hazırlanan Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) kapsamında dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından temeli atılan "Ilısu Prof. Dr. Veysel Eroğlu Barajı ve HES" Mardin ve Şırnak sınırları içerisinde Dicle Nehri üzerinde Mardin'in Dargeçit ilçesinin 15 kilometre doğusunda yer alıyor.

GAP'IN EN ÖNEMLİ KİLİT PROJESİ

Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde uzun vadeli bölgesel kalkınma planının temel unsuru olarak, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü tarafından geliştirilen GAP'ın Dicle Nehri üzerindeki en önemli kilit projelerinden ve en büyük hidroelektrik yatırımı olan baraj, Türkiye'nin 100 yıllık vizyonu içinde yer alıyor.

İLK ENERJİ ÜRETİMİ 2020'DE GERÇEKLEŞTİ

19 Temmuz 2019'da tamamlanan baraj, su tutmaya başladı. İlk türbinin devreye alınması ve ilk enerji üretimi, 19 Mayıs 2020'de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın video konferans yoluyla katıldığı törenle gerçekleştirildi. Diğer üniteler de 2020 yılının sonuna kadar devreye alındı ve işletilmeye başlanıldı. Barajda, şimdiye kadar 3,7 milyar kilovatsaat enerji üretilerek ekonomiye 2,6 milyar lira katkı sunuldu.

ÜLKENİN KALKINMASINA KATKI SAĞLADI

Ülkenin refahı ve sürdürülebilir kalkınmanın temini açısından önemli olan GAP kapsamında yapılan baraj, başta Diyarbakır, Batman, Mardin, Siirt ve Şırnak olmak üzere ülkenin kalkınmasına katkı sağladı.

ÜLKE EKONOMİSİNE YILDA 3 MİLYAR LİRA KATKI SUNACAK

Baraj ile 1200 megavat kurulu gücü ve yılda üreteceği 4,12 milyar kilovatsaat enerji ile ülke ekonomisine yılda yaklaşık 3 milyar lira katkı sunulması hedefleniyor.

Üretilen enerji enterkonnekte sisteme iletilerek ülkenin tamamında kullanılıyor. Bu amaçla şalt sahası inşa edildi.

PROJENİN MALİYETİ 20 MİLYAR TL

Projenin maliyeti, baraj, kamulaştırma, köy yolları rölekasyonları, kültürel faaliyetler, anıt eserlerin taşınması ve korunması, tarihi Hasankeyf ilçesinin güçlendirilmesi ve yeniden yerleşim işleriyle yaklaşık 20 milyar lira.

KÜLTÜREL VE SOSYAL GELİŞİMİ DE SAĞLAYACAK YAPISAL DÖNÜŞÜM PROJESİ

Ilısu Prof. Dr. Veysel Eroğlu Barajı ve HES'in enerji projesinin yanında kültürel ve sosyal gelişimi sağlayacak bir yapısal dönüşüm projesi olma özelliği bulunuyor.

İnşaat çalışmalarının yanında çevre, yeniden yerleşim ve kültürel miras konularında pek çok proje de hayata geçirildi. Özellikle Hasankeyf ilçesinde Bilim Komisyonu ve Kültür Varlıkları Koruma Kurulu onayıyla tarihi eserler başarıyla taşındı, koruma altına alındı ve yeni yerlerine sağlamlaştırılarak yerleştirildi. Böylece eserlerin gelecek nesillere ulaştırılması sağlanmış oldu.

BÖLGENİN SOSYO EKONOMİK GELİŞİMİNE KATKI SAĞLAYARAK REFAH SEVİYESİNİ YÜKSELTTİ

Tabii kaynak ve zenginlikleri koruma, geliştirme ve gelecek nesillere daha modern bir miras bırakma amacıyla hizmete sunulan projede, baraja ulaşım yolu olarak yapılan 52 kilometrelik yol, başta Dargeçit ve Güçlükonak ilçeleri olmak üzere yöre halkına konforlu bir ulaşım imkanı sundu ve bu bölgenin sosyal ve ekonomik gelişimine katkı sağlayarak refah seviyesini yükseltti.

Bunun yanında baraj mansabında yapılan 250 metre uzunluğundaki köprü ile Mardin'in, Şırnak ve Siirt'e ulaşımları çok daha kısa yoldan sağlandı.

"HEM BÖLGE İNSANINA HEM DE ÜLKEMİZE CİDDİ KATKI SAĞLAYACAK"

Mardin Valisi Mahmut Demirtaş, AA muhabirine, baraj inşaatının 2008'de başladığını, kısa sürede bitirilerek peyderpey hizmete sunulduğunu söyledi.

Barajın en önemli özelliğinin Türkiye'nin 100 yıllık vizyon projeleri içerisinde yer alması ve çok kısa sürede tamamlanmış olması olduğunu aktaran Demirtaş, "Hakikaten çok büyük bir yatırım. Hem bölge insanına hem de enerji açısından ülkemize çok ciddi bir katkı sağlayacak." diye konuştu.

Bugüne kadar baraja yaklaşık 1 milyon 200 bin sazan bıraktıklarını ifade eden Demirtaş, özellikle bölgede yaşayan vatandaşların barajla balıkçılık konusunda bir atılım gerçekleştireceğine inandığını bildirdi.

KAFES BALIKÇILIĞI VE SU SPORLARI DA YAPILACAK

Tarım ve Orman Bakanlığının da kafes balıkçılığına yönelik çalışmasının bulunduğunu, bunu da yakın zamanda başlatacaklarını anlatan Demirtaş, balık üretimine yönelik yeni bir sektörün gelişmesinin sağlanacağını aktardı.

Barajda su sporlarının yapılması için de çalışmaların sürdürüldüğünü belirten Demirtaş, şöyle devam etti:

"Şimdiden ülkemize hayırlı olmasını diliyoruz. Sayın Cumhurbaşkanımızın özellikle çok güzel bir sözü var. Suyu korumak ile ülkeyi korumak arasında bir farkın olmadığı yönünde. Allah'ın izniyle suyun gücü milletin gücüyle buluşacak. İnşallah yarın Sayın Cumhurbaşkanımız Dargeçit ilçesinde barajın açılışını gerçekleştirecek. Bütün vatandaşlarımızı açılışa davet ediyoruz."

SULAR ALTINDA KALACAK TARİHİ ESERLER 2020 YILINDA TAŞINDI

Devlet Su İşleri (DSİ) tarafından inşa edilen Ilısu Barajı ve HES projesi nedeniyle Hasankeyf’teki tarihi ve kültürel varlıkların yeni yerine taşınma işlemleri 2020 yılının mayıs ayında tamamlanmıştı. 

Hasankeyf’te bulunan kültürel mirasın gelecek nesillere aktarılması maksadıyla yoğun mesai harcandı. DSİ Genel Müdürlüğü koordinasyonunda yürütülen çalışmalar çerçevesinde, ulusal ve uluslararası bilim insanlarından oluşan komisyonların da görüşleri alınarak konusunda uzman ilgili taraflarca önemli çalışmalar gerçekleştirildi. Bu çalışmalar neticesinde Ilısu Barajı göl alanından etkilenmeyecek olan Hasankeyf Yukarı Şehir yeniden düzenlenerek adeta bir açık hava müzesi haline getirildi.

TAŞIMA İŞLEMLERİ İÇİN 300 MİLYON TL'NİN ÜZERİNDE HARCAMA YAPILDI

Baraj göl alanından etkilenen Hasankeyf Aşağı Şehir’de yer alan tarihi ve kültürel varlıklar ise bütüncül bir yaklaşım çerçevesinde son derece titiz metotlarla taşınarak baraj göl alanından çıkarıldı ve nihai yerlerinde konumlandırıldı.

Yalnızca taşıma işlemleri için 300 milyon TL’nin üzerinde harcama yapıldı. Ilısu Projesi kapsamında yapılan taşıma işlemleri; taşınan yapıların tarihlendirildiği dönem, taşıma mesafesi, yapıların ağırlığı ve işlemlerin maliyeti hep birlikte değerlendirildiğinde dünyanın en geniş kapsamlı çalışması olarak ön plana çıkıyor.

12 Mayıs 2017 tarihinde Zeynel Bey Türbesi ile başlayan bütüncül taşıma işlemleri, 16 Aralık 2019 tarihinde taşınan son eser ile birlikte tamamlandı. Yeni konumuna taşınan eserler, burada uygulanan restorasyon işlemleri ve son rötuşların ardından baraj sularının yükselmesiyle birlikte bir yarımadaya dönüşecek arkeoparkta sergilenmeye başlanacaklar.

YÜZLERCE TONLUK TARİHİ ESERLER NASIL TAŞINDI?

Ilısu Barajı göl sahası içinde kalan eserlerin bir kısmı bütüncül olarak taşınarak arkeopark alanındaki nihai konumlarına nakledildi. Taşıma işlemleri “Kendinden Tahrikli Modüler Taşıyıcı (SPMT)” adı verilen araçlar ile yapıldı. Bu taşıyıcı araçlar ile standart yol şartlarında yüzde 4 eğime kadar istenilen her ağırlıkta yapı taşınabiliyor.

Taşınacak tarihi yapının zeminine 30 santimetre kalınlığında beton dökülerek zemin platformu oluşturuldu. Bu platforma, tarihi yapıyı kaldıran hidrolik krikolar monte edildi, her biri 22 santimetre çapında ve 3 metre uzunluğunda olan kaldırma sütunları sabitlendi.

90 SANTİMETRE KALINLIĞINDA BETON KALDIRMA PLATFORMU

Taşınması planlanan tarihi yapıların yüzeyine eşit aralıklarda delikler açıldı. Bu deliklerin içerisine ve tarihi yapı yüzeyine koruma tabakaları uygulandıktan sonra deliklere, yapının durumuna göre çelik profiller veya betonarme kirişler yerleştirildi. Bu işlemin ardından delikler yüksek dayanımlı beton ile dolduruldu.

Daha sonra tarihi yapının kaldırılmasını ve taşınmasını temin edecek olan 90 santimetre kalınlığındaki beton kaldırma platformu oluşturuldu. Kaldırma platformu ile zemin platformu arasına 10 santimetre yüksekliğinde ayırma katmanı serildi.

SPMT'LERİN ÜZERİNE YÜKLENEREK TEKER TEKER TAŞINDI

Bu işlemlerin ardından tarihi yapı içten kesilerek özgün temelinden ayrıldı. Tarihi yapı, 90 santimetre kalınlığındaki kaldırma platformuna yerleştirilmiş olan kaldırma sütunu ve her bir sütuna monte edilmiş 50 ton kapasiteli hidrolik krikolar vasıtasıyla 1,5 metre yüksekliğe kaldırıldı ve SPMT’ler yapının altına sürüldü. SPMT’lerin üzerine yüklenen tarihi yapılar, taşıma işlemi için özel olarak yapılan yolu kullanarak sergilenecekleri nihai konumlarına götürülerek yerleştirildi.

Bütüncül taşıma yöntemi ile nakledilen tarihi yapılar şunlar:

Zeynel Bey Türbesi
Artuklu Hamamı
İmam Abdullah Zaviyesi
Er Rızk ve Kızlar (Eyyubi) Camii