CHP işi Kürt açılımı... Başvekil İnönü’nün gizli raporu: Türklerle Kürtler aynı sınıfta bile okutulmamalı

Yaklaşık kırk yıldır akan kanın kalıcı olarak durdurulması ve ‘Terörsüz Türkiye’ için tarihi önemde adımlar atılıyor, Türk-Kürt-Arap birlikteliği vurgusu yeni sürecin en önemli mottosu olarak öne çıkıyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın geçmişle hesaplaşarak başlattığı yeni dönemde akıllara gelen ilk rapor İsmet İnönü’nün 1935 yılında Atatürk’e çok gizli ibaresi ile hazırladığı ayrıntılı dosya oldu. İnönü bu raporda Kürtlerin okutulmamasını ve Türklerle Kürtlerin aynı sınıfta bile bulunmamasını talep ediyordu.

İNÖNÜ ŞEHİR ŞEHİR FİŞLEMİŞ

İsmet İnönü raporunda Kürtlerin yaşadığı illerde fişlemeler yaptığı ve Kürtlerin eğitim hakkının bile elinden alınması gerektiğini savunuyor;

- “Ağrı’da Kürtlerin medenileşip, sükunet bulmaları bile kardır. Karaköse, hükümete bağlı bir Kürt şehridir. Erzincan Kürt merkezi olursa Kürdistan’ın kurulmasından korkarım.”

- “Iğdır’da Kürtlerin yerinden oynatılmasına ne lüzum, ne imkan vardır.”

- “Türklüğe hevesli bir Arap şehri olan Siirt’in doğuya naklini tercih ederim.”

- “Van ve Erzincan’da acele olarak, Muş Ovası’nda tedricen ve Elazığ Ovası’nda kuvvetli Türk kitleleri vücuda getirmek zorundayız.”

''KÜRT ÇOCUKLARIN SINIFLARI AYRI OLMALI''

İnönü, raporunda Kürt çocuklarının asimile edilmesi için farklı sınıflarda okutulmasını, devletin güçlü olduğu merkezi vilayetlerin asimilasyon üssü olarak kullanılmasını talep ediyordu.

- “Türklerle Kürtler aynı okulda okumalıdır. Bu Kürtleri Türkleştirmek için etkili olacaktır.”
- “Diyarbakır, kuvvetli Türklük merkezi olmak için tedbirlerimizi kolaylıkla işletebileceğimiz bir olgunluktadır.”

ADNAN MENDERES PARADİGMAYI BOZDU

CHP’nin Tek Parti rejimini yıkarak tarihe geçen Adnan Menderes’in Kürt Meselesi hakkındaki görüşleri ise İnönü’nün gizli raporundan çok başkaydı. Tamamen demokratik yolları öneriyordu. Yassıada’da tutulduğu sırada Numan Esin’in Kürt sorununu nasıl çözmeyi planlıyorsunuz sorusuna Menderes’in verdiği cevabı hatırlayalım:

“Bizim çözümümüz demokrasiydi. Halka vereceğimiz serbestlikle bu işe bir çözüm geleceği kanaatindeydik. O yönde hareket ettik. Böylece, halkı yönetime ve ülkeye bağlama yolunu seçtik.”

Adnan Menderes gerçekten de çok önemli Kürt mebuslarını meclise taşıdı. Ancak Meclisteki mebuslar, önemli Kürt aydınları, aşiret reisleri ve kanaat önderleri Cunta ve CHP işbirliğinde tezgahlanan 27 mayıs darbesinden hemen sonra Sivas Kampına gönderilerek baskı altına alınmıştı.

Sivas kampına gönderilen önemli 38 Kürt siyasetçi ve kanaat önderinin isimleri şunlaardı:

1. Şeyh ALİ RIZA ŞEYHSAİTOĞLU, (Asılan Şeyh Said’in oğlu)
2. Şeyh SELÂHATTİN ŞEYHSAİTOĞLU, (Asılan Şeyh Said’in oğlu)
3. Şeyh KASIM KÜFREVÎ (Ağrı mebusu)
4. HALİS ÖZTÜRK (Ağrı mebusu)
5. Dr. YUSUF AZİZOĞLU (Sabık Diyarbakır mebusu)
6. Avukat İSMAİL HAKKI ALACA (Kars eşrafından)
7. Şeyh SELÂHATTİN İNAN (Asılan Şeyh Ali’nin oğlu)
8. ESAT CEMİLOĞLU (Diyarbakır’da çiftçi)
9. ALİ KARAHAN (Zaza Kürtleri’nden Siverek şeyhinin oğlu-Avukat)
10. ABDÜLKADİR KARAHAN (İstanbul Edebiyat Fakültesi’nde prof)
11. FAHRİ KARAHAN (Siverek’te doktor)
12. İBRAHİM KARAHAN (Siverek)
13. HASAN ORAL (Urfa mebusu)
14. KİNYAS KARTAL (Van’da tüccar, Bruki aşiretinin reisi)
15. EBUBEKİR ERTAŞ (Ertuşi aşireti reisi)
16. GALİP YÜKSEK (Berazî aşiretinin Pijanlı kolu reisi)
17. SALİH KILIÇ, Suruç’ta Dinaî aşireti reisi.
18. NACİ GÜNEŞ, (Şemseddinof), Zilân aşireti ileri gelenlerinden.
19. ATİK PALANDÖKEN (Erzurum İl Genel Meclis üyesi)
20. MECİT HUN (Geloi oymağı reisi AHMET ŞEMO’nun oğlu)
21. SALİH YILDIZ (Van-avukat)
22. MÜSLİM GÖRENTAŞ (Van mebusu)
23. HASAN ve RESUL KOTAN kardeşler
24. AHMET KARAKOÇ (Cemil Paşazadelerden)
25. NEJAT CEMİLOĞU (Cemil Paşazadelerden)
26. CANİP YILDIRIM
27. RECAİ İSKENDEROĞLU (Diyarbakır-avukat)
28. KEMAL BADİLLİ (Badilli aşireti reisi SAİT AĞA’nın oğlu)
29. MEHET ve NADİR SÜPHANDAĞI kardeşler (Haydaranlı aşireti reisi Kör Hüseyin Paşa’nın oğulları)
30. Şeyh MASUM MUTLU
31. HASAN KEMALOĞLU ve oğlu SELÂHATTİN KEMALOĞLU
32. SABRİ ERDUMAN
33. HÜSEYİN TİRYAKİ (Erzincan)
34. HÜSEYİN AKSU (Alevi-Abbasuşağı aşireti reisi)
35. HASAN ŞAHİN ve oğulları ALİŞAN ŞAHİN, HÜSEYİN ŞAHİN
36. EDİP ALTINAKAR (Babası SIDDIK, Şeyh Sait isyanında idam edilmiştir)
37. AZİZ GÖKHAN (Berazî aşiretinin Şeddadî kolu reisi)
38. HACI ALİ BUCAK (Bucak aşireti reisi)

İsmet İnönü’nün 1935 Gizli Kürt raporuyla meseleyi baskı ve şiddetle çözülmesini istediği politika, Adnan Menderes döneminde Mecliste Kürtlere demokratik temsil yolunu açmasıyla bir rahatlama getirdi.

1950-1960 yılları arasında tek bir Kürt isyanının dahi görülmemesi not edilmesi gereken bir nokta olarak kayda geçti.