Bipolar hastaları oruç tutabilir mi? Depresyon ve oruç
Bipolar bozukluk, mani (yükselmiş ruh hali) ve depresyon (çökkünlük) dönemleriyle karakterize bir durumdur. Psikiyatristlere göre, oruç tutmak bu hastalığa sahip bireylerde bazı riskler taşıyabilir.
Ramazan ayı, Müslümanlar için manevi bir dönem olsa da, bipolar bozukluk ve depresyon gibi ruhsal sağlık sorunları yaşayanlar için oruç tutma konusu hassas bir denge gerektiriyor. Bu rahatsızlıklara sahip bireylerin oruç tutup tutamayacağı, hem tıbbi hem de dini açıdan sıkça tartışılıyor. Peki, bipolar bozuklukta oruç nasıl etkiler ve depresyonla oruç arasında nasıl bir ilişki var?
Bipolar Bozukluk ve Oruç: Riskler Neler?
Bipolar bozukluk, mani (yükselmiş ruh hali) ve depresyon (çökkünlük) dönemleriyle karakterize bir durumdur. Psikiyatristlere göre, oruç tutmak bu hastalığa sahip bireylerde bazı riskler taşıyabilir. Uyku düzeninin bozulması, açlık nedeniyle kan şekeri düşüşü ve ilaç saatlerinin aksaması, mani veya depresyon ataklarını tetikleyebilir. Örneğin, Türkiye Psikiyatri Derneği’nden Prof. Dr. Simavi Vahip, “Bipolar hastalarında stabilite çok önemli. Oruç, uyku ve beslenme düzenini değiştirdiği için ilaç dozlarının ayarlanması gerekebilir” diyor. Ancak hafif seyreden ve düzenli tedaviyle kontrol altında olan bipolar hastaları, doktor onayıyla oruç tutabilir. Bu durumda, psikiyatristle görüşerek ilaç saatlerini sahur ve iftar vaktine göre planlamak kritik.
Depresyon ve Oruç: Çift Yönlü Etki
Depresyon, enerji düşüklüğü, iştahsızlık ve uyku problemleriyle seyreder; oruç ise bu belirtileri hem olumlu hem de olumsuz etkileyebilir. Araştırmalar, kontrollü açlığın bazı depresyon hastalarında serotonin düzeylerini artırarak ruh halini iyileştirebileceğini gösteriyor. 2022’de Journal of Affective Disorders’ta yayımlanan bir çalışma, orucun hafif depresyonda pozitif bir disiplin sağlayabileceğini öne sürüyor. Ancak ağır depresyon vakalarında, açlık ve susuzluk belirtileri kötüleştirip kaygı düzeyini artırabilir. Uzmanlar, depresyon hastalarının oruç tutmadan önce doktorlarına danışmasını ve duygusal durumlarını yakından izlemesini öneriyor. Diyanet İşleri Başkanlığı da kronik ruhsal hastalığı olanların oruçtan muaf tutulabileceğini belirtiyor.
Kimler Oruç Tutmamalı ve Çözüm Önerileri
Bipolar bozukluk veya depresyonu olan herkes oruç tutamaz diyemeyiz; bu, hastalığın şiddeti ve bireyin genel sağlık durumuna bağlıdır. Mani dönemi yaşayan bipolar hastalar, atak riski nedeniyle oruçtan kaçınmalı. Aynı şekilde, intihar düşüncesi veya ağır depresyon belirtileri gösterenler için oruç, durumu zorlaştırabilir. Psikiyatrist Dr. Ayşe Kaya, “Hastalarımın çoğuna ‘Kendinizi hazır hissetmiyorsanız fidye verebilirsiniz’ diyorum. Dinimiz kolaylık sağlıyor” diyor. Oruç tutmak isteyenler için ise sahurda dengeli beslenme, iftarda aşırıya kaçmama ve doktorla iletişim halinde kalma öneriliyor. Sonuç olarak, bu rahatsızlıklara sahip bireylerin kararı, tıbbi ve dini rehberlikle şekillenmeli.