Hiç yapay zekanın mesleğinizi elinden alacağı düşüncesine kapıldınız mı? Robotlar sizin işinizi sizden iyi yapabilir mi? Bu yazıda amacım, yapay zekanın işsizliğe sebep olduğu yönündeki iddiaları olabildiğince cevaplamak olacak. Hem korkulan yönleri hem de yeni doğacak fırsatları bir arada ele alarak değerlendireceğim.
GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE MESLEKLER
1760 yıllarında başlayan ve gittikçe yaygınlaşan sanayi inkılabı ile makineleşmenin ilk örnekleri görüldü. Makineler fabrikaları, dokumacılığı, tarımı ve daha birçok alanı etkilemiştir. Bu etki ile insan gücüne olan ihtiyaç azalmış daha verimli, kolay ve hızlı üretim imkanları doğmuştur. Ancak bu devrimde de olduğu gibi tarih sayfalarına karışan mesleklerle beraber yeni meslekler de doğmuştur. Eskiden bowling lobutlarını yeniden dizmenin veya sabah sopalarla işçilerin camına vurup uyandırmanın bir meslek olduğunu biliyor muydunuz? Bu mesleklerin kaybolması ile beraber makineleri üreten ve tamir eden mühendisler doğmuştur. İnsanlık yeni gelişmeler ışığında yeni araçlar üretse de bu araçlar aynı oranda yeni iş olanakları doğurmaktadır.
Bilgisayarın icadı ile matematikçiler işlemleri elle yapmamaktadır, Ancak hala onlara olan gereklilik sürmektedir. ATM’nin icadı ise gördüğünüz üzere bankacılığın sonu olmamıştır. ABD Yatırım Bankası Goldman Sachs’ın araştırmasına göre yapay zekanın her sektöre entegrasyonu gerçekleştirilirse ABD’de kısa vadede %6-7 oranında çalışan işini kaybedebilir. Fakat bir sonraki bölümlerde de açıklayacağım üzere, uzun vadede bu entegrasyon bir iş kaybına değil dönüşümüne sebep olmaktadır.
YAPAY ZEKANIN İNSANDAN ÜSTÜN YÖNLERİ
Peki yapay zeka neleri daha iyi yapıyor? Günümüzde de yapay zekanın sayılı sektöre etkisini görmek mümkün. İstatistiklere göre veri analizi, içerik üretimi ve müşteri desteği en çok etki altında kalan sektörler arasında. Müşteri temsilcisi robotlar, otomatik muhasebe sistemleri, çeviriler vb. birçok servis yapay zekadan yararlanmaktadır. Yapay zekanın avantajlarını sayacak olsak aklınıza ; yorulmaması, hızlı olması ve net cevap vermesi gelebilir. Bunlara ek olarak milyarlarca veri ile eğitilen yapay zeka modelleri sürekli aynı örüntüde seyreden işleri yüksek başarı oranıyla tamamlamaktadır.
Yapay zekanın sürekli olarak yeni verilerden öğrenme ve kendini geliştirme özelliği de onu insanların önüne atan bir diğer faktördür. Yapay zekanın eksik yönleri ise empati, yaratıcılık, vicdan vb. alanlar olarak sıralanabilir. Modellerin sahip olduğu milyarlarca yapay nöron bağı insan beynine benzer olsa dahi yapay zeka var olan veriyi işler ve düzenler. Kısacası bu noktada yapay zekanın bilgisayar veya makineler gibi bir araç olduğunu unutmamak gerek. Bu aracı nasıl kullanacağınız ise ilerleyen yıllarda sizin mesleğinizdeki başarınızı gösterebilir. Sonuç olarak, yapay zeka bilgiyi işler ancak bilgiye anlamlandıran insandır.
KİMLER TEHLİKEDE?
Yapay zeka üzerine eğitildiği örüntüleri iyi takip ederek güvenilir bir otomasyon sağlayabilmektedir. Bu noktada mesleklerin belirli bir düzeni takip eden işler olmaması gerekir. Yapay zekayı sadece bir yazılım veya telefonunuzda bir uygulama olarak düşünmek hata olur. Eğer yaptığınız meslek sizin fiziki olarak orada olmanızı gerektirse dahi, sürekli aynı eylemi gerçekleştiriyorsanız, yapay zeka destekli bir robot sizin mesleğinizi de yok edebilir.
Yapay zekanın sektörlere entegrasyonu insanlığın artan nüfusu ile orantılı olarak birçok işi kolaylaştıracak ve hızlandıracaktır. Ancak bu aşamada insanların yapay zekayı nasıl kullanacağını öğrenmesi onların mesleklerini kaybetmemesini sağlayacaktır. Örneğin ; bir doktor toplumda kitle yada tümör olarak bilinen görüntüleri geleneksel yollarla elde edip sonrasında yapay zekaya analiz ettirecek. Böylelikle mesleklerin yok olmasının aksine mesleklerin dönüşümü sağlanacaktır.
Ancak, tamamen yok olacağını iddia ettiğiniz bir meslek var ise yorum bölümüne yazmanız halinde cevaplandırabilirim. En çok tartışılan konulardan biri olarak veri bilimcilerin mesleği dahi yok olmanın aksine yapay zeka destekli veri analizi programlarının geliştirilmesi ile desteklenecektir. Belki 10 kişinin geleneksel yollar ile yaptığı işi bir veri bilimci yapay zeka yardımıyla gerçekleştirecek diye düşünüyor olabilirsiniz. Bu noktada haklı olabilirsiniz, ama yapay zeka sadece var olan işleri değiştirmekle kalmamakta beraberinde yeni meslekler de doğurmaktadır.
Dünya Ekonomik Forumu’nun 2023 yılında yayımladığı 296 sayfalık “Mesleklerin Geleceği” raporunu inceleme fırsatım oldu. Bu raporun belirttiği birkaç önemli nokta şu şekildedir:
1- 68 milyon kişiye yeni iş olanağı doğar iken 83 milyon kişinin iş olanağı kaybı yaşanacak (%2 net düşüş)
2- En hızlı yükselen meslekler yapay zeka ve makine öğrenimi uzmanları, veri analistleri olacak.
3- En hızlı azalan meslekler ise banka memurları, kasiyerler ve sekreterler olacak.
4- Analitik düşünme, yaratıcılık ve teknolojiye uyumluluk en önemli beceriler arasında yer alacak
Tüm bu bulgular ortak bir ana fikre hizmet etmektedir. Yapay zeka yeni bir araç ve onu ne kadar iyi kullandığınız sizin mesleğinizi kaybetmemenizi garantileyecek. Yapay zeka desteği ile iddianamelerini düzenleyen avukatlar veya grafikleri yapay zeka ile analiz edip yorumlayan finans danışmanları çok yakın gelecekte bizleri bekliyor. Bu noktada yapay zeka meslekleri dönüştürecek, yok edecek ve kimi zaman yeni meslekler oluşturacak. Yapmamız gereken ise beynimizin potansiyelinin farkında olarak otomasyona yenik düşmemektir.
“Yapay zeka, mühendislerin daha verimli çalışmasını sağlayarak yeni ürünlerin geliştirilmesine olanak tanıyacak ve bu da daha fazla istihdam yaratacak.”
-Sundar Pichai/ Google CEO'su