Sibirya’dan Akdeniz’e Uzanan Dalga: Kışın Seyri Bir Anda Değişebilir
Kuzey Kutbu’ndaki kutup girdabında belirgin bir zayıflama tespit edildi ve bu durum küresel hava düzenini ciddi biçimde etkilemeye başladı. Normalde Arktik soğuklarını kuzeyde tutan bu güçlü sistemin zayıflaması, jet akımının dalgalanmasına yol açarak Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika’da ani hava değişimlerini tetikliyor. Türkiye’de ise kısa süreli ısınma-soğuma geçişleri, dönemsel soğuk hava atakları ve kuvvetli rüzgâr geçişleri bekleniyor.
Dünya atmosferinin en kritik yapılarından biri olarak kabul edilen kutup girdabında son haftalarda gözlenen belirgin zayıflama, meteoroloji uzmanlarını alarma geçirdi. Kuzey Kutbu üzerinde stratosferde yer alan bu dev alçak basınç alanı, normal şartlarda aşırı soğuk hava kütlelerini çevresinde döndürerek kuzeyde tutan istikrarlı bir yapıya sahip. Ancak bilim insanları, mevcut dalgalanmaların yalnızca Arktik bölgesiyle sınırlı kalmayacağını; soğuk hava kütlelerinin orta enlemlere doğru hızla sarkmasıyla hem Türkiye’de hem de dünyanın farklı bölgelerinde ani sıcaklık değişiklikleri, sert fırtınalar ve dengesiz hava örüntülerinin görülebileceğini belirtiyor.
Uzman raporlarında, Dünya Meteoroloji Örgütü’nün bu yapıyı çevreleyen rüzgârların zaman zaman saatte 200–250 kilometreye ulaşabildiğini vurguladığı hatırlatılırken, bu güçlü sistemin zayıflamasıyla jet akımının düzensiz hareket etmeye başladığı ifade ediliyor. Bu durum, kısa süre içerisinde geniş coğrafyalarda birbirine zıt hava olaylarının görülmesine zemin hazırlıyor.
Hava Akımları Yeniden Şekilleniyor
Kutup girdabının bu sezon alışıldık stabilitesini koruyamayacağına ilişkin tahminler, kıtalar genelinde dikkat çeken sonuçlara işaret ediyor. Asya’da Sibirya çıkışlı soğukların dönemsel olarak Çin ve Japonya’ya hızla ilerlemesi öngörülüyor. Bu bölgelerde hem kar yağışlarında artış hem de kısa süreli aşırı soğuma dönemleri yaşanabileceği belirtiliyor.
Kuzey Amerika için öngörülen tablo ise daha inişli çıkışlı bir yapıya sahip. ABD ve Kanada’nın bazı bölgelerinde ani sıcaklık düşüşleri, kar fırtınaları ve kısa süreli sıcak hava dalgalarının art arda görülebileceği değerlendiriliyor. Bu düzensizliğin nedeni olarak jet akımındaki kırılmalar ön plana çıkarken, atmosfer modelleri bu bölgede sıcaklıkların haftadan haftaya dramatik şekilde değişebileceğine işaret ediyor.
Avrupa’da ise ılıman dönemlerin bir anda sert soğuklara bırakabileceği bir kış profili bekleniyor. Uzmanlara göre jet akımının kıta üzerindeki rotasında yaşanan dalgalanmalar, fırtına geçişlerinde de belirgin bir artışa yol açabilir. Özellikle Batı Avrupa’da rüzgâr hızlarının dönemsel olarak yükselmesi, Atlantik üzerinden gelen sistemlerin daha düzensiz ilerlemesi dikkat çekiyor.
Ani Geçişlere Hazırlıklı Olunmalı
Küresel hava düzeninde yaşanan bu değişimlerin Türkiye’ye yansıması da yakından takip ediliyor. Uzmanlara göre ülke genelinde kısa süreli ısınma ve soğuma geçişleri, yer yer kuvvetli rüzgâr dönemleri ve zaman zaman etkili olabilecek soğuk hava atakları görülmesi muhtemel. Ana etki mekanizması olarak, zayıflayan kutup girdabının jet akımında oluşturduğu dalgalanmanın Türkiye üzerindeki yüksek ve alçak basınç dağılımını daha hızlı değiştireceği gösteriliyor.
Türkiye’nin özellikle kış aylarında Balkanlar üzerinden gelen soğuk hava sistemlerine açık bir pozisyonda bulunması, kutup girdabındaki bu zayıflamanın etkilerini daha görünür hâle getirebilir. Doğu bölgelerde sert soğuma dönemleri, batı ve iç kesimlerde ani hava değişimleri ve kısa süreli sıcaklık sıçramaları yaşanabilir.
Meteoroloji modelleri, bu kışın yalnızca düşük sıcaklıklarla değil, aynı zamanda düzensiz hava akımlarıyla da hatırlanabileceğine işaret ediyor.