İzmir Smyrna Antik Tiyatrosu'nda "sanatçı tuvaleti" (latrina) bulundu
İzmir'de, 5 yıldır kazı çalışmalarının devam ettiği yaklaşık 2 bin 400 yıllık Smyrna Antik Kenti'ne ait tiyatroda, sanatçılar tarafından kullanıldığı değerlendirilen bir latrina (tuvalet) bulundu. Smyrna Antik Kenti Kazı Başkanı Doç. Dr. Akın Ersoy, Akdeniz’de ilk kez bir tiyatro sahne binası içerisinde bir mekanın tuvalet olarak kullanılmış olduğuna şahitlik ettiklerini söyledi.
Bin 500 yıl önce üzeri toprakla kapanan ve gün yüzüne çıkarılması için kazı çalışmaları süren antik kente ait tiyatroda latrina (tuvalet) bulundu. Smyrna Antik Kenti Kazı Başkanı, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Türk-İslam Arkeolojisi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Akın Ersoy, Kültür ve Turizm Bakanlığının izniyle İzmir Katip Çelebi Üniversitesi adına yürütülen çalışmalarda hiç beklemedikleri buluntularla karşılaştıklarını, heyecanlı olduklarını söyledi.
Kazı esnasında latrinaya rastladıklarını ifade eden Akın Ersoy, “Bizim bildiğimiz tiyatroların yakınlarında, gelen izleyicilere hizmet eden latrinalar var; ama böyle tiyatronun sahne binası içerisinde bir mekanın tuvalet olarak kullanılıyor olması bir ilk” dedi.
Ersoy buldukları latrinanın özelliklerini şöyle anlattı:
“12-13 kişinin birlikte kullanabileceği, Anadolu’da daha sık gördüğümüz şekliyle U planlı oturma düzenine sahip bir tuvalet. Çok sayıda kişinin bir arada bu tuvalet mekanını kullanması aynı zamanda sosyalleşmeyi de beraberinde getiriyordu. Sadece sahne binasında çalışan ve yine tiyatroda performans gösteren sanatçılar tarafından kullanıldığını düşünüyoruz; çünkü sahne binası izleyiciye kapalı. Kapalı alanda bulunduğu için bunun ‘sanatçı tuvaleti’ olarak değerlendirmek mümkündür. Bu da Akdeniz coğrafyasındaki tiyatrolarda bir ilk olarak karşımıza çıkıyor.”
Tiyatronun tarihinin Milattan Önce (M.Ö.) 2. yüzyıla dayandığını, latrinanın ise Milattan Sonra (M.S.) 2. yüzyılda tiyatroda yapılan büyük çaplı değişiklikler sırasında inşa edildiğini değerlendirdiklerini belirten Ersoy, latrina ve tiyatronun M.S. 5. yüzyıla kadar kullanıldığı da sözlerine ekledi.
LATRİNANIN ÖZELLİKLERİ
20 bin izleyici kapasiteli Smyrna Antik Tiyatrosunda bulunan latrina, yaklaşık 40 santimetre yüksekliğinde. 60 ile 70 santimetre aralıklarla kişilerin yan yana oturabilecekleri bir yapıya sahip. Bankın önünde taban seviyesinde sürekli temiz su akan yine U planlı 8-10 santimetre derinliğinde bir su oluğu yer alıyor. Sürekli akan temiz su oluğu kişilerin sopaya bağlı bir sünger yardımıyla temizlenmesini sağlıyor. Oturma bankları çoğunlukla olduğu gibi Smyrna örneğinde de ahşap. Tuvalet delikleri ise anahtar kilidi formunda.