ChatGPT ne istediğinizi tam olarak bilmiyor olabilir. Bazen yapay zekayı kullanınca aradığınız yanıtları alamayıp, yapay zekayı suçladınız mı? Belki de sorun sizsiniz. Her gün kullandığımız ChatGPT, Gemini vb. Büyük Dil Modelleri (LLM) temel olarak bir sonraki kelimeyi tahmin ederek cevaplar oluşturur. Anlayacağınız, ChatGPT insanlar gibi düşünmez veya cevaplamaz. Soruyu nasıl sorduğunuz, soru içinde kullandığınız kelimeler ve sorunun çelişkileri ile eksiklikleri, doğrudan size gösterilen sonucu etkilemektedir. Bu nedenle yazımda etkili istemler yazmanıza ve ChatGPT’den maksimum verim almanıza yardım edeceğim. İstem mühendisliği teknikleri ve anlatacağım diğer püf noktalar ile ChatGPT’den daha etkili yanıtlar alabileceksiniz. Bu etkili yanıtları almak için belirli teknikler ile sorular hazırlamaya: ”İstem Mühendisliği” denilmektedir. İstemler, bizlerin yapay zekaya sorduğu sorular ile belirttiği isteklerdir. Şimdi ise bir kaç İstem Mühendisliği tekniğini inceleyeceğiz.
Az Çekimli Yönlendirme (Few Shot Prompting):
ChatGPT her zaman tam olarak bahsettiğiniz konunun bağlamını anlayamayabilir. Böyle durumlarda yapay zeka modeline bir kaç örnek vermeniz faydalı olacaktır. Özellikle belirli bir formatta yanıt istiyorsanız veya ChatGPT’ye görevini net bir şekilde belirtmek istiyorsanız Az Çekimli Yönlendirme tekniğini kullanabilirsiniz. Soru ve cevap formatında örnekler yazarak, modelin sorunuza istediğiniz şekilde cevap vermesini isteyebilirsiniz. Basit bir örnek olarak şu konuyu ele alalım: Trafik kurallarına neler uygun, ancak net basit bir cevap istiyoruz. (Yazımdaki bütün örneklendirme bölümleri ChatGPT’nin ücretsiz versiyonu ile yapılmış gerçek konuşmalardır.)
Girdi: Sarı ışıkta geçmek trafik kurallarına aykırı mıdır?
Cevap:
Soru çok güzel 👍Trafik kurallarına göre sarı ışık aslında “hazırlık” anlamına gelir : Yeşilden sonra yanan sarı ışık → Sürücüye durmaya hazırlan demektir. Yani durabileceğin mesafedeysen durman gerekir. Duramayacak kadar yakındaysan geçebilirsin.
Kırmızıdan önce yanan sarı ışık (tek başına) → “Harekete hazırlan” anlamındadır. Bu durumda da araç hareket etmez, ışığın yeşile dönmesini beklersin.
Dolayısıyla, sarı ışıkta geçmek kural ihlalidir. Çünkü esas kural, sürücünün sarı ışıkta durmasıdır; yalnızca güvenlik açısından ani fren yapmanın tehlikeli olduğu durumlarda geçişe izin verilir.📌 Türkiye’de Karayolları Trafik Yönetmeliği de bunu açıkça belirtir: Sarı ışıkta geçen sürücülere “kırmızı ışık ihlali” cezası uygulanabilir.
İstersen sana güncel trafik cezası tutarını da bulabilirim. İstiyor musun?
Ancak ben böyle uzun bir cevap istemiyordum. Şimdi istediğim formatta örnekler vererek tekrar deneyeceğim. Doğru örnekler verip sonuncu örneğin cevabını boş bırakarak ChatGPT’den boşluğu doldurmasını istemiş olacağım.
Girdi: Kullanıcı: kırmızı ışıkta geçmek Cevap: kurallara aykırı, Kullanıcı: yeşil ışıkta geçmek Cevap: kurallara aykırı değil, Kullanıcı: hız limitini geçmek Cevap: kurallara aykırı, Kullanıcı: sarı ışıkta geçmek Cevap:
Cevap: Sarı ışıkta geçmek → genellikle kurallara aykırı
Rol Atama (Persona Pattern):
ChatGPT zaman zaman kime yönelik cevaplar vermesi gerektiğini veya hangi kişilik ile yanıtlar oluşturması gerektiğini bilmeyebilir. Siz aslında basit bir cevap beklerken model, alanında uzman bir kişiyle konuşur gibi konu hakkında bilgiler paylaşabilir. Bu sorunlarla karşılaşıyorsanız, modele bir rol atamak sizin için verimleri sonuçlar doğuracaktır. ChatGPT’ye: “Bundan sonra tüm soruları cevaplarken … olarak cevapla” demek onun bu atadığınız rolden o sohbet boyunca şaşmamasını sağlayacaktır. Aynı zamanda tam tersi yönde bir teknik de Audience Persona Pattern’dır. Bu teknikte ise yapay zeka modelindense kendinize bir rol atayabilirsiniz. Vereceğim örnekte bu iki tekniği bir arada kullanarak sonuçlarını size göstereceğim. 3 yaşında çocuğumuzun bize yerçekiminin ne olduğunu sorduğunu düşünelim. Ancak ne bizim yeterli bilgimiz var, ne de internette yeterince basit bir anlatım mevcut.
Teknikleri kullanmadan cevap üretmeyi denersek şöyle bir sonuçla karşılaşacağız:
Girdi: Bana basitçe yerçekimi nedir anlat.
Cevap: Yerçekimi, Dünya’nın (ve diğer büyük cisimlerin) kütlesi nedeniyle etrafındaki cisimleri kendine doğru çekmesidir. Yani yerçekimi, cisimleri “aşağı” doğru çeken görünmez bir güçtür.📌 Örneklerle:
Bir elma yere düşer çünkü Dünya elmayı çekiyor.
Biz yere basıyoruz çünkü yerçekimi bizi Dünya’ya doğru çekiyor.
Ay Dünya etrafında dönüyor çünkü Dünya’nın çekim gücü onu tutuyor.
💡 Basit formülü (Newton’un evrensel çekim yasası):
F=Gm1m2r2F = G \frac{m_1 m_2}{r^2}F=Gr2m1m2
Bu formül şöyle der: İki cisim birbirini, kütleleriyle doğru orantılı, aralarındaki mesafenin karesiyle ters orantılı olarak çeker.
Buradaki formülleri ve anlatımı 3 yaşında bir çocuk anlayamaz. Şimdi ise rol atama tekniğini kullanalım:
Girdi: Şu andan itibaren 3 yaşında bir çocuk için cevaplar üreten bir anaokulu fen bilimleri öğretmeni olacaksın. Yerçekimi nedir anlat.
Cevap: Yerçekimi, Dünya’nın seni kucaklaması gibidir. Sen zıpladığında, Dünya seni tekrar aşağı çeker. Bu yüzden ayakkabıların yere değiyor, oyuncakların düşüyor. 🌍💫
Ek Tavsiyeler:
Doğruluk Kontrolü
ChatGPT seni memnun etme amacına sahiptir bu yüzden doğru olduğunu iddia edebilir ama hatalı bilgi (halüsinasyon) verebilir. Bu yüzden verilen bilgiyi başka güvenilir kaynaklarla doğrulamak gerekir.
Alan Uzmanlığı
ChatGPT sohbet ve genel kültür konusunda güçlüdür; ancak özel alanlarda (tasarım, kodlama, görüntü işleme vb.) ilgili uzman modeller (Claude, Gemini vb.) daha uygun olabilir. Araştırmalar yaparak her alanda en iyi modelleri keşfedip kullanın.
Cevap Alanını Sınırlama
ChatGPT’ye tek kelime veya çok kısa cevap istemek yerine, sorunu net ve detaylı ifade et. Böylece daha faydalı ve doğru yanıtlar alacaksın.
Akademik Dürüstlük
ChatGPT’nin ürettiği cevaplar, ödev veya projelerde kullanıldığında tespit edilme riski vardır. Copyleaks, Turnitin gibi dedektörler bunu tespit edebilir. Akademik çalışmalarda etik kurallara uy.
Güncel Bilgi İçin Web Search
ChatGPT’nin eğitildiği veri seti, sahip olduğu bilgiler anlık değildir. Eğer daha güncel konularda bilgi istiyorsan, girdi yazma kısmında bulunan “Web Search” özelliğini kullan.
Chain of Thought (Düşünce Zinciri)
Chain of thought, büyük dil modellerinin karmaşık sorunları adım adım çözmesi için kullanılan tekniktir. ChatGPT’ye “adım adım düşün” dediğinde, sorunun çözüm sürecini mantıklı adımlara bölerek yanıt üretecektir. Aynı zamanda sen de tüm isteklerini tek girdi ile yazmak yerine aşamalara bölüp öyle yapay zekaya sorabilirsin.
Google Hesabı Bağlamak
ChatGPT’de Google hesabını bağlayarak takvim, e-posta, ajanda gibi kişisel verilere erişim sağlanabilir. Böylelikle kendi ajandan veya maillerin ile ilgili sorular sorup zaman kazanabilirsin.
Tüm bu tavsiyeleri dikkate alıp yapay zekayı bir sonraki kullanımınızda hayata geçirirseniz ChatGPT ve benzeri modellerinin asıl gücünü daha iyi anlayacaksınız. Unutmayın, belki de yanlış ChatGPT’de değil, sizde…