Bir şehir hayal kurmaktan suçlu olabilir mi? Adana'nın son yıllardaki "meteoroloji atılımları" tam bir kahramanlık hikayesi gibi görünüyor... ta ki detaylara bakana kadar.
Önce Alkışlayalım: Cesur Adımlar!
Adana, cesur bir şehir. Türkiye'de yalan makinesi dolu toplarını yasaklayan ilk şehir oldu - çünkü bu cihazlar yağışı azaltıyormuş! Üstelik Türkiye'nin üçüncü iklim bilimi ve meteoroloji mühendisliği bölümünü açtı - bilim merkezi olma yolunda! Bir belediye başkanı, evlerdeki musluk suyunu soğutmak için proje üretti, hatta Adana'nın kavurucu havasını serinletmek için yukarıdaki soğuk havayı aşağı indirmeyi de planladı!
Kulağa muhteşem geliyor, değil mi?
Şimdi Gerçeklere Bakalım: Bilim Nerede?
1. Dolu Topu Yasağı: Yanlış Gerekçe, Tesadüfi Karar
Evet, dolu topları gerçekten işe yaramıyor - bu doğru. Ama Adana'nın yasak gerekçesi tamamen yanlış: "Yağışı azaltıyor"! Yani sanki bir marifeti varmış!
Gerçek: Dolu topları atmosferdeki fiziksel süreçleri etkileyecek güçte değil. Yağışı azaltmazlar, dolunun oluşumunu da engellemezler. (Gürültü yağışı ve doluyu azaltsaydı zaten bulut içindeki gökgürültüsü azaltırdı.) Bu cihazlar sadece çiftçilere yanlış güvenlik hissi veren, bütçe tüketen ve bilimsel dayanaktan yoksun araçlar. Doğru karar, yanlış gerekçe - tesadüfen bilimle örtüşen bir karar!
2. Sıfır Hoca ile Meteoroloji Bölümü: Eğitim mi, Etiket mi?
Türkiye'nin üçüncü iklim bilimi ve meteoroloji mühendisliği bölümünü açmak övünülecek bir şey... eğer tek bir meteoroloji hocanız yoksa tabii ki değil!
Soru: Kim eğitecek bu öğrencileri? İklim bilimi, sinoptik, atmosfer dinamiği gerektiren ciddi bir disiplin. Hoca olmadan bölüm açmak, restoran açıp aşçı almamak gibi.
3. Şebeke Suyunu Soğutmak: Termodinamik Faciası
Plan: Barajdaki dip suyu alıp evlere soğuk su gönderelim!
Sorun: Barajlardaki en sıcak su üsttedir (güneş ısıtır çünkü). Alt kısımlardaki su zaten daha soğuk. Üstteki sıcak suyu alıp evlere göndermek, buharlaşma ile su kaybı gibi tam tersi bir etki yaratır. Temel fizik bilgisi ile çözülebilecek bir hata!
4. Yukarıdaki Soğuk Havayı Aşağı İndirmek: Adiabatik Unutkanlık
En vahimi bu: "Yukarıdaki soğuk havayı aşağı indirelim, Adana serinlesin!"
Meteorolojinin ABC'si: Hava aşağı indikçe sıkışır ve ısınır (adiabatik ısınma). Her 100 metrede yaklaşık 1°C! 3000 metre yukarıdaki -5°C hava, yere indiğinde +25°C olur. Yani amaç serinletmek, sonuç ısıtmak!
Bursa da Aynı Yola mı Giriyor?
Şimdi Orhangazi çiftçileri ve Ziraat Odası, Adana'nın "örnek kararını" talep ediyor. Dolu toplarını yasaklayalım, yağmurlar geri gelsin!
Uyarı: Dolu toplarını yasaklamak doğru olabilir (çünkü hiç bir işe yaramıyorlar), ama yağış artmayacak! Yağış, iklim sistemleri, nemlilik ve basınç sistemlerine bağlı. Bir avuç dolu topu bu denklemi değiştirmiyor.
Sonuç: Niyet İyi, Bilim Eksik
Adana ve şimdi Bursa'nın iklim sorunlarına çözüm arayışı değerli. Ama bilim danışmanlığı olmadan atılan adımlar, kaynakları boşa harcayan, halka yanlış umut veren ve genç dimağları yanlış bilgilerle dolduran girişimler haline gelebilir.
Çağrı: Belediyeler, valilikler, tarım müdürlükleri! Lütfen karar almadan önce:
Üniversitelerin meteoroloji bölümlerine danışın
Bilimsel raporlar isteyin
Yurtdışı uygulamalarını inceleyin
Halkı bilgilendirirken doğru terminoloji kullanın
Adana'yı tebrik ediyoruz - cesaret için. Ama bilim olmadan cesaret, maalesef sadece pahalı bir macera.