İnönü'nün damadı Toker bile "mazbata alınsın, seçim yenilensin" demişti!

Türkiye haftalardır İstanbul seçimlerini tartışıyor. YSK'nın 7'ye 4'le seçimlerin yenilenmesi yönündeki karardan sonra ise CHP'nin yönetimi ve adayı Yüksek Seçim Kurulu'nu tam anlamı ile yaylım ateşine tutmuş durumda.

Kılıçdaroğlu kararı veren hakimleri 'çete' olmakla suçlayıp, grup toplantısında isimlerini de açıklayarak hedef gösterdi. CHP'nin sözcüleri de YSK'yı yerden yere vurdu.

Gerekçeli kararın açıklanmasından sonra da bu yöndeki itirazlarını ve "Siyasi bir karar" söylemlerine devam ettiler.

Oysa YSK kararında şaibeye işaret edip bunun sandıkta çözülmesini isterken, CHP usulsüzlüklere rağmen başkanlığın kendilerine verilmesi yönündeki söylemlerine devam ediyor. 

İstanbul özelinde yaşanan bu durum, bundan 56 yıl önce yapılan İstanbul'daki ilk mahalli idareler seçimini akıllara getirdi. 

17 Kasım 1963'te gerçekleştirilen seçimi Adalet Partili Nuri Eroğan 128 bin 828 oyla kazandı. Haşim İşcan ise 112 bin 686 oyda kaldı. Aradaki fark 16 bin 142'iydi. Eroğan yüzde 6.1 daha fazla oy almıştı.

CHP'liler daha seçim öncesinde seçim kurullarına adayın memur olması ile ilgili itirazlara başlar. Seçim kurulları ise bu itirazlarla ilgili kararı seçimin sonrasına bırakır.

CHP itirazlarını seçim günü de sürdürür.

Seçim olur. Nuri Eroğan seçimi kazanır. Dönemin gazeteleri "İstanbul Belediye Başkanlığını N.Eroğan kazandı" diye manşet atar. 

Eroğan seçimin ardından memuriyetten istifa etmeye hazırlanırken CHP'nin ardı ardına yaptığı itirazları değerlendiren İl Seçim Kurulu mazbatayı ikinci sıradaki CHP adayı Haşim İşcan'a verilmesi yönünde karar verir. Yüksek Seçim Kurulu da bunu onaylar.

Seçim Kurulunun 17 Kasım 1963 tarihi öncesinde karar vermeyip seçimi kazandıktan sonra Eroğan'ın adaylığını ve oylarını iptal etmesi toplumda ve siyasi çevrelerde büyük tepkiye neden olur. 

Ortada büyük bir şaibe olduğunu işaret eden ve bu karara itiraz eden isimlerden biri de CHP lideri İsmet İnünü'nün damadı, parti ideoloğu Metin Toker olur. Toker İşcan'a verilen mazbatanın geri alınmasını ve yeniden seçime gidilmesini ister. 

1963 yılı 494 sayılı Akis Dergisinde bu konuya değinen CHP Genel Başkanı ve Başbakan İsmet İnönü’nün Damadı Metin Toker – Akıl için Yol – makalesinde:

“ … Vardır , var olduğundan dolayıdır ki Haşim İşcan İstanbul Belediye Başkanı kalmamalı , bunu kabul etmemelidir. O yolu tutmadığı takdirde Kendisi itibar kaybedecektir, partisi itibar kaybedecektir. Üstelik aynı seçimde teşekkül etmiş olan Belediye Meclisi içinde her an huzursuzluk çıkacaktır ve beklenen hizmet yapılamayacaktır. Hizmetin yapılamaması doğrudan doğruya Haşim İşcan ve CHP'nin bir anlayışsızlığının neticesi sayılacaktır. Çare? Çare ancak seçimlerin yenilenmesi ve İstanbul halkına sesini duyurması için gerekli imkanın verilmesidir. Bu sefer herkes daha dikkatli, daha gayretli çalışır, gerçek siyasi temayül ne ise o meydana çıkar. Aksi halde Belediye Başkanı / hakkı olmayan adam / etiketinden kurtulamaz ve bu ona lüzumlu otorite teşkil etmez “

demiştir. 

Özetle Metin Toker haksız bir şekilde başkanlık koltuğunu işgal eden Haşim İşcan'a koltuktan kalk, seçim yenilensin demektedir. 

2002 yılında vefat eden Toker bugün yaşasaydı muhtemelen CHP yönetimine ve Ekrem İmamoğlu'na da YSK'nın kararından sonra bu kadar şaibe, usulsüzlük varken seçimin yenilenmesini önerirdi...

İşte 1963 tarihinde yaşanan 22 günlük mazbata mücadelesinin kronolojik özeti...

22 GÜNLÜK MAZBATA MÜCADELESI

21 Ekim 1963- Fethi Çalışkan seçimden yaklaşık bir ay önce Eroğan'ın adaylığının iptali hakkında il seçim kuruluna başvurdu. Meseleyle ilgili ilçe secim kuruluna başvurulması kararı çıktı.
28 Ekim 1963- Kesin adaylıklar açıklandı.
17 Kasım 1963- Mahalli seçimler yapıldı. Oy verme günü, Eminönü İlçe Seçim Kurulu'na CHP il başkanı Ekrem Özden itiraz dilekçesi verdi. İlçe seçim kurulu reddedince aynı gün il seçim kuruluna başvuruldu. İl Seçim Kurulu meseleyi seçim sonrasına bıraktı.
18 Kasım 1963-Gazeteler Eroğan İstanbul belediye başkanı oldu manşetiyle çıktılar.
20 Kasım 1963- Eroğan'ın adaylığı konusunda yapılan itirazların karara bağlanması ve bir hafta sonra görevine başlayacağı haberleri basında yer aldı.
25 Kasım 1963- Tasnifler bitti. CHP müşahidi Nermin Neftçi adaylıkla ilgili ilçe seçim kuruluna şikâyette bulundu.
26 Kasım 1963- Eminönü İlçe Seçim Kurulu meselede kendisini yetkili görmeyip, kendi sorumlulukları içinde durumun YSK tarafından incelenmesi gerektiğine karar verdi. İlçe secim kurulunun verdiği kararın kaldırılmasıyla ilgili CHP il seçim kurulu temsilcisi Tarhan Erdem, il secim kuruluna başvuruda bulundu.
27 Kasım 1963- İl Seçim Kurulu itirazı yerinde görüp, adayın öngörülen sürede işinden istifa etmediği ve seçilmemiş sayılması gerekip gerekmediğiyle ilgili kararı İlçe Seçim Kurulu'na bıraktı.
30 Kasım 1963- İlçe secim kurulu itirazları kabul etmedi.
2 Aralık 1963- CHP İlçe Seçim Kurulu kararının iptali için İl Seçim Kurulu'na itirazda bulundu. Yapılan toplantıda Nuri Eroğan'ın adaylığı iptal edildi.
3 Aralık 1963- Nuri Eroğan basın toplantısı yapıp, "CHP'nin seçilmemiş bir kimseyi seçilmiş gibi başkanlığa getirme gayretleri muhakkak akim kalacaktır" dedi.
4 Aralık 1963- Haşim İşcan'ın mazbatayı birkaç gün içinde alacağı ve Nuri Eroğan'ın iptal kararına itiraz edeceği haberleri gazetelerde çıktı.
5 Aralık 1963- YSK, AP'nin İl Seçim Kurulu'nun Nuri Eroğan'ın tutanağının iptaline yönelik kararına itirazını reddetti.
9 Aralık 1963 - İl Seçim Kurulu, Nuri Eroğan'ın seçilme yeterliliğine sahip olmadığı için ikinci en yüksek oyu alan Haşim İşcan'ın belediye başkanı seçildiğine dair tutanağın kendisine verilmesine ve valiliğe gönderilmesine karar verdi. Nuri Eroğan ve partisi karar için Anayasa Mahkemesi'ne başvuracağını açıkladı.
10 Aralık 1963- Nuri Eroğan yaptığı basın toplantısında "oyların iptalinin usulsüz olduğunu, ancak başkanlığının iptal edilebileceğini ve başkanlık için de seçimin yenilenmesi gerektiğini" söyledi.
10 Aralık 1963 - Haşim İşcan mazbatasını aldı.
11 Aralık 1963 - Belediye Meclisi toplantısı yapıldı. AP üyeleri Haşim İşcan'ı tebrik etmedi.