Hayvanlar depremi önceden hissedebilir mi?
Meydana gelen doğal felaketlerden biri olan deprem insan hayatını etkileyen en önemli faktörlerden biridir. Deprem anında ve hemen öncesinde hayvanlarda meydana gelen garip davranışlar insanları şaşırtıyor. Akıllara hayvanlar depremi hissedebilir mi? sorusunu getiriyor. Peki hayvanlar depremi hissedebilir mi? İşte cevabı...
İnsanların hayatını etkileyen ve yaşam alanlarımızı tehdit eden depremler hayatımızın her anında karşılaştığımız doğal afetlerden biridir. Bugün Bolu'da sabaha karşı başlayan depremle birlikte kedilerin, köpeklerin ve kuşların vermiş olduğu tepkiler, akıllara depremi hissetti mi sorusunu getiriyor. Belirli hayvanların kedi, kuş ve köpek gibi duyuları, belirli sinyallere karşı insanların duyu organlarından daha hassas olduğu için, depremi hissetme ihtimalleri daha yüksektir.
Sis, bulut, sararma ve gökkuşağı
Bu konu ile ilgili Prof. Dr. Ahmet Ercan, 1999 depreminin ertesi yılı katıldığı bir programda hayvanların depremi hissedebilme yetisini ele aldı. Köpek, kuş, kedi ve balıkları depremi önceden hisseden canlıların başında sayan Prof. Dr. Ercan, gökyüzünde sis, bulut, sararma ve gökkuşağı gibi olağanüstü durumların da belirti olabileceğine değindi.
Birçok hayvan tsunamiden (200 m/s) daha hızlı yayılan ve havadaki hızı 330 m/s olan infrasonu (duyulamayacak kadar düşük frekanslı ses) algılayabilir. Bu, hayvanların 2004’teki tsunamiden görünür bir şekilde kaçışının nedenini açıklayabilir. Zayıf öncü sarsıntılardan kaynaklanan düşük frekanslı ses dalgaları ve titreşimler fil ya da kuş gibi hayvanlar tarafından hissedilebilir, kayaların çatlaması kemirgenler tarafından duyulabilecek yüksek frekanslı sesler oluşturur.
Bir deprem farklı tip sismik dalgalardan oluşur. P dalgaları (birincil dalgalar) daha yıkıcı olan S dalgalarından (ikincil dalgalar) 1,7 kat daha hızlı hareket ederler. Infrason dalgaları ve tsunami dalgalarına benzer olarak hızdaki bu görece farklılık, hayvanların daha güçlü olan S dalgalarının varışından bir süre önceki görünür reaksiyonlarını açıklayabilir.
Hayvanların depremi hissettiğine yönelik tarihi anlatılar bulunmaktadır.
Bir depremden önce olağan dışı hayvan davranışına yönelik belgelenmiş en eski olay Romalı tarihçi Aelian tarafından M.Ö. 373’te kaydedilmiştir: Bir deprem, Helike şehrini yok etmeden beş gün önce fareler, gelincikler, yılanlar, kırkayaklar ve böcekler gibi çeşitli hayvanlar, denilene göre yer altından çıkıp şehirden kaçmışlardır. Sonraki yüzyıllarda diğer birçok kültür depremlerle hayvanları ilişkilendirmiştir.
2004 Noeli’ndeki depremden ve yıkıcı tsunamiden sonra hemen hiç hayvan cesedi bulunamadı, görünüşe göre dalgaların gelişinden önce hayvanlar adanın iç kısımlarına doğru kaçmışlardı.
