Düşük gelirli grubun harcamayı kısacak yeri kalmadı! Parasal sıkılaşmada zenginler alışverişi kesti
Sıkı para politikası, hanehalklarının tüketim harcamalarını gelir düzeylerine bağlı olarak farklı biçimlerde etkiliyor. Tasarruf imkânı daha fazla olan bireylerin yüksek mevduat getirileri sonucu harcamalarını azaltması beklenirken, talebi krediye duyarlı bireylerin harcamalarının ise yükselen kredi maliyetleriyle yavaşlaması beklenir. Bu durum, Merkez Bankası’nın başlattığı parasal sıkılaşma döneminde de kendini gösterdi. İşte detaylar...
Merkez Bankası’nın blog sayfası Paranın Güncesi’nde yayımlanan son yazıda, son dönemdeki parasal aktarım mekanizmasını daha iyi anlamak amacıyla farklı gelir gruplarındaki tüketim harcamalarını inceledi.
Buna göre, “Ciroların zaman içindeki seyri detaylı incelendiğinde, cirolardaki yıllık artışın parasal sıkılaşmayla birlikte tüm kategorilerde gerilediği gözleniyor (Grafik 1). Bu gerileme yüksek gelir grubuna hitap eden ürünlerde daha belirgin. Sıkılaşmanın başlamasından hemen önce -2023 yılının ikinci çeyreğinde- yüksek gelir grubuna hitap eden ürünlerde yıllık ciro artışı düşük gelir grubuna hitap eden ürünlerdeki artışın yaklaşık bir buçuk katı iken parasal sıkılaşma ile birlikte her iki ürün grubundaki artış oranları benzer seviyelere geriliyor. Ayrıca, parasal sıkılaşma ile birlikte, yüksek gelir grubuna hitap eden ürünlerde ciro artışları düşük gelir grubuna hitap eden ürünlerdeki artışın altına iniyor. Bu durum, özellikle yüksek gelir grubundaki hanelerin tasarrufa yöneldiğine işaret ediyor” denildi.
Yazıda, satış hacimlerine bakıldığında da benzer bir durumun ortaya çıktığı belirtildi. Yazıda şöyle denildi: “Yüksek gelir grubuna hitap eden ürünlerin satış hacmindeki değişim parasal sıkılaşma öncesinde düşük gelir gruplarındaki yıllık değişimin yaklaşık üç katı iken sıkılaşma sonrası artış oranları yakın seviyelere geriliyor. Diğer bir ifade ile yüksek gelir grubuna hitap eden ürünlerdeki satışlar, düşük gelir grubuna hitap eden ürünlere göre parasal sıkılaşmadan reel olarak daha fazla etkileniyor. Ancak cirodan farklı olarak, yüksek gelir grubuna hitap eden ürünlerin satış hacmindeki artış oranı diğer ürünlerin bir miktar üzerinde. Bu gözlem, ürün gruplarının göreli fiyatlarında farklılaşma olduğuna işaret ediyor.
Özetle, parasal sıkılaşmayla birlikte tüketim harcamaları tüm gelir gruplarında yavaşlıyor. En belirgin yavaşlama ise parasal sıkılaşma öncesinde diğer gruplara kıyasla çok daha güçlü seyretmiş olan yüksek gelir grubuna hitap eden ürünlerde yaşanıyor.” denildi.